1. Өөдлөн дэгжихийн бэлгэдэл болгосон эрхэмлэн үзэх зүйл: төрийн сүлд (хуулиар баталсан улсыг дэлгэрэнгүй...төлөөлөх бэлгэ тэмдэг) - Дөрвөн ойрадын төрийн их сүлд, та бүгдийг Ойрад сайхан нутгийн зах хүртэл тэтгэн ивээх болтугай! Б.Ринчен. Гүнж., цагаан сүлд (монголын үйлс ариунаар мандан бадрахын бэлгэдэл төрийн есөн хөхөлт туг) - Богд Чингис хаан усан морин жилтэй, дөчин таван өлзийдөө гал барс жил өвлийн сүүл сар Онон мөрний эхэнд есөн хөхөлт цагаан сүлдээ байгуулж тугтам хаан суувай. Гүн.Гомбожав. Гангын урсгал., хар сүлд (монголын нэгдсэн тулгар төр байгуулагдсан үеэс эхлэн хэрэглэж ирсэн дайсныг айлгах догшин зүс бүхий хар өнгийн хялгасаар хийсэн эртний монгол цэргийн туг), сүлд дуулал (а. Төрийн дуулал; б. Байгууллага, хувь хүн, нутаг усны шүтээн дуу - Зохиолч Алтай нутгийн сүлд дуулал болсон “Бүргэд” гэдэг алдарт найраглалаа 1959 онд бичжээ. “Цог” сэтгүүл), сүлд тэмдэг (улсын бэлгэ тэмдэг) - Зураас нь Их Наран улсын сүлд тэмдэг мэт харагдахад тун их бэлгэ дэмбэрэлтэй зүйл мэт санаж... байлаа. Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., сүлд шүтээн (эрхэмлэн дээдэлж сүслэн бишрэх зүйл), сүлд модны наадам (шинэ жилийн баяр) - Сүлд модныхоо наадам хө, өвгөн ааваа дайлцгаая. Ж.Бадраа. Уяхан хорвоон хань;
2. Цог заль, сүр жавхлан:
биеийн сүлд (биеийн сүр жавхлан, цог),
сүлд жавхаа [хоршоо] (сүр хүч, хийморь лундаа) -
дэлгэрэнгүй...Уулархаг нутгийн унаган хүлгийн сүлд жавхааг улам бүр тодруулна. “Цог” сэтгүүл., сүлд хийморь [хоршоо] (цог заль, сүр жавхлан) - Хоёр дүүгийн минь сүлд хийморь түшилгүй яахав. Л.Дашням. Нялх ногоо., сүр сүлд [хоршоо] (хийморь лундаа) - Харин хүний сүрийг үзүүлж чадвал араатан өөрийн эрхгүй сүр сүлд нь унаж, хүнийг харах чадалгүй болж амиа хаацайлан буруулна гэдэг. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн., сүр сүлдгүй болох (бие дорой буурай болох), цог сүлд [хоршоо] (хийморь), сүлд дуудах [хуучирсан] (сүнс, сүр хүчээ дуудах), *сүлд зайлах (ихэд айснаас арчаагүй, унхиагүй болох) - Өндөр хоолойгоор хувьсгалын дууг дуулахад эсэргүүгийн сүлд зайлж өөрсдийн ангийн зориг хөгжинө. Д.Нацагдорж. Олон улсын залуучуудын өдөр., *сүр сүлд нь болох (бахархан дээдлэх зүйл нь болох), *сүлд таарах (аз завшаан, нөхцөл тохиол гарах), сүлд нь сүвээндээ орж сүнс нь биеэсээ зайлах [зүйр цэцэн үг] (ихэд айх);
3. Ээлтэй, ивээлтэй:
сүлд өдөр (ажил үйлс бүтэмжтэй сайн өдөр),
сүлд гараг (ээлтэй гараг),
дэлгэрэнгүй... сүлд од [зурхай] (а. Долоон бурхан одны эхний од; б. Төрсөн од; в. Гэрэлт шүхэр одны доор байдаг од).
- төрийн сүлд - хуулиар баталсан улсыг төлөөлөх бэлгэ тэмдэг
- цагаан сүлд - монголын үйлс ариунаар мандан бадрахын бэлгэдэл төрийн есөн хөхөлт туг
- хар сүлд - монголын нэгдсэн тулгар төр байгуулагдсан үеэс эхлэн хэрэглэж ирсэн дайсныг айлгах догшин зүс бүхий хар өнгийн хялгасаар хийсэн эртний монгол цэргийн туг
- сүлд дуулал - а. Төрийн дуулал; б. Байгууллага, хувь хүн, нутаг усны шүтээн дуу Зохиолч, Алтай нутгийн сүлд дуулал болсон Бүргэд гэдэг алдарт найраглалаа 1959 онд бичжээ. Цог сэтгүүл
- сүлд тэмдэг - улсын бэлгэ тэмдэг
- сүлд шүтээн - эрхэмлэн дээдэлж сүслэн бишрэх зүйл
- сүлд модны наадам - шинэ жилийн баяр
- биеийн сүлд - биеийн сүр жавхлан, цог
- сүлд жавхаа - сүр хүч, хийморь лундаа
- сүлд хийморь - цог заль, сүр жавхлан
... үргэлжлүүлэн харах ...
