1. Юм тавих хэрэгсэл, тавиур, ул: суурь чулуу (юмны дор тавьж тулгуур болгосон чулуу) - дэлгэрэнгүй...Дорж дарга гаансныхаа галыг төмөр зуухны суурь чулуун дээр цохино. П.Хорлоо. Багш., данхны суурь (а. Данхны ёроол; б. Данхны дор тавих зүйл), жинсний суурь [хуучирсан] (ноёд түшмэдийн малгайн жинсний дор байх зүйл) - Тогосын нэг нэг өдөт малгайн жинсний сууринд нь хоёр зэрэг алтан луу үйлдэж таван тана шигтгэжээ. С.Удвал. Их хувь заяа., зуухны суурь (зуух, пийшингийн дор тавих хэрэгсэл, өр), лааны суурь (лаа хатган тогтоох хэрэгсэл), олбогийн суурь (давхарлан тавьсан олбогуудын хамгийн доод ул), тогооны суурь (тогоо тавих хэрэгсэл), цагны суурь (цаг дээр нь тавих зүйл), суурь ёроол [хоршоо] (юмны доод битүү хэсэг, ул) - Одоо зөвхөн асар их үнэт багана нь буюу суурь ёроол нь үлдсэн мэт давхраа шавар үзэгдэнэ. Ж.Дамдин. Миний монгол;
2. Барилгын ёроолд дэвсгэр болгон бэхэлсэн зүйл:
гантиг суурь (гантиг чулуугаар хийсэн суурь),
дэлгэрэнгүй...байшингийн суурь (байшингийн доорх тулгуур) - Тэр байшингийн суурь дор нь зооринууд одоо ч хэвээр байгаа нь тэр үед алт агуулж байсан ажээ. Ж.Дамдин. Үймээний жил., суурь тогтоц (геологийн эртний настай бүтцийн ёроол);
3. Ямар нэгэн юмны байсан газар, буурь, ором -
Ийм болохоор ч эртний их галав нуран унасны суурь болсон энэ нандин чухаг газар билээ. дэлгэрэнгүй...style="font-size: 10px;">Ж.Дамдин. Миний монгол., дуганы суурь (дуган байсан ором), хотын суурь (хотын туурь) - Энэ бол хуучин хотын суурь ажээ. М.Чойжил. Андын нутаг алсдахгүй., сууринаасаа хөдлөх (уг байраасаа хөдлөх), ором суурь [хоршоо] (барилга зэрэг юмны үлдэц, туурь);
4. Суудал, байр, ор -
Халуун амийг минь хамгаалан манаж, хаан сууринд хүргэсэн хайр ивээлт хэвтүүл минь... Монголын нууц товчоо., суурь эзлэх (ор суух),
сууринд суух (авын үргээлгэнээс гарсан амьтдыг отон суух),
байр суурь [хоршоо] (а. Байршил, суурьшсан газар; б. Нийгэм, хамт олны доторх нөлөө, нэр төр -
Түүний хоршоонд эзэлж байсан байр суурь бага болжээ.
Н.Банзрагч. Зам; в. [шилжсэн] Үзэл бодол -
Энэ асуудалд ямар байр сууринаас хандаж байна вэ? Яриа; г. [шилжсэн] Янз байдал, төлөв -
Ирсэн өдөр нь хурим найр хийнэ гэхээр бэртэйгээ эхлээд танилцаж, байр суурийг нь хардаггүй юм уу? Л.Дашням. Нялх ногоо);
5. [шилжсэн] Сүрэг, нэг төрлийн малын хэсэг -
Монгол үхэр сарлагийг тус тусад нь суурь болгоход зохимжтой болно. Ж.Самбуу. Мал маллагааны арга туршлага., суурийн ахлагч (ямар нэг мал дагнан малласан малчдын хэсгийг ахалсан хүн),
малчдын суурь (мал малладаг хэсэг хүмүүс),
хонин суурь (хонь дагнан малласан малчдын хэсэг),
шилмэл суурь (ашиг шим, үүлдэр угсаагаар шилж сонгосон мал сүрэг) -
Галавын тэмээн сүргийн дотор сүүлийн жилүүдэд зарим хүн шилмэл суурь байгуулж туршилтын ажил явуулсан нь бас үр дүн үзүүлж байна. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн., орон суурь (өнгөрсөн үеийн ямар нэгэн айл буюу хүний хойд үе, үлдсэн айл өрх);
6. [шилжсэн] Хашир, догь, буурьтай:
буурь суурь [хоршоо] (хүний юманд хандах хандлага, хүмүүжил, намба төрх) -
дэлгэрэнгүй...Миний хүүхдүүд энэ төрд чамаас илүү буурь суурь эзлэн зүтгэж яваа юм гэж үг сөржээ. Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., буурь сууриа алдах (хөнгөн хуумгай, тогтворгүй болох) - Одоо бид ухаантай суурьтай хөдлөх цаг иржээ. С.Эрдэнэ. Миний эх орон, миний тоонот., ул суурь [хоршоо] (буурь суурь, хашир догь байдал);
7. [шилжсэн] Зэрэг, дэс, байр:
суурь эзлүүлэх (байр эзлүүлэх) -
дэлгэрэнгүй...Урлагийн их наадамд манай бүжигчид гуравдугаар суурь эзэлсэн гэж бахархан ярив. “Цог” сэтгүүл;
8. [шилжсэн] Юмны үндэс, уг сурвалж:
суурь тавих (үндсийг нь тавих, эхлэлийг нь тавих) -
дэлгэрэнгүй...Халан өөрчлөхийн замд эхлэн орж, эрдэмтэн нь тэр тухайн их суурь тавих ажил хийж байгаа юм байна. Б.Ринчен. Өмнө этгээдэд зорчсон тэмдэглэл., суурь хөрөнгө (үндсэн хөрөнгө) - Энэ өрхийн суурь их хөрөнгөнд нь бус Сувд хүүхний төрхийн сайханд баян гэдэг хачир зүүгдэж... байдаг. З.Баттулга. Уяхан замбуутив., суурь мэдлэг (үндсэн мэдлэг), эх суурь (үндэс) - Сүрэнгийн хотойшгүй баян болохын эх суурь тавигджээ. Н.Банзрагч. Зам., суурь давхарга [хоршоо] (үндсэн гол тулгуур), үндэс суурь [хоршоо] (уг сурвалж, эх) - Таны хийж байгаа хэрэг явдал бол ямар ч үндэс суурь байхгүй дээрэмчний үйл ажиллагаа бүлгээ. Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал.
- суурь чулуу - юмны дор тавьж тулгуур болгосон чулуу
- данхны суурь - а. Данхны ёроол; б. Данхны дор тавих зүйл
- жинсний суурь - ноёд түшмэдийн малгайн жинсний дор байх зүйл
- зуухны суурь - зуух, пийшингийн дор тавих хэрэгсэл, өр
- лааны суурь - лаа хатган тогтоох хэрэгсэл
- олбогийн суурь - давхарлан тавьсан олбогуудын хамгийн доод ул
- тогооны суурь - тогоо тавих хэрэгсэл
- цагны суурь - цаг дээр нь тавих зүйл
- суурь ёроол - юмны доод битүү хэсэг, ул
- гантиг суурь - гантиг чулуугаар хийсэн суурь
... үргэлжлүүлэн харах ...- байшингийн суурь - байшингийн доорх тулгуур
- суурь тогтоц - геологийн эртний настай бүтцийн ёроол
- дуганы суурь - дуган байсан ором
- хотын суурь - хотын туурь
- сууринаасаа хөдлөх - уг байраасаа хөдлөх
- ором суурь - барилга зэрэг юмны үлдэц, туурь
- суурь эзлэх - ор суух
- сууринд суух - авын үргээлгэнээс гарсан амьтдыг отон суух
- байр суурь - а. Байршил, суурьшсан газар; б. Нийгэм, хамт олны доторх нөлөө, нэр төр - Түүний хоршоонд эзэлж байсан байр суурь бага болжээ. Н.Банзрагч. Зам; в. [шилжсэн] Үзэл бодол - Энэ асуудалд ямар байр сууринаас хандаж байна вэ. Яриа; г. [шилжсэн] Янз байдал, төлөв -Ирсэн өдөр нь хурим найр хийнэ гэхээр бэртэйгээ эхлээд танилцаж, байр суурийг нь хардаггүй юм уу Л.Дашням. Нялх ногоо
- суурийн ахлагч - ямар нэг мал дагнан малласан малчдын хэсгийг ахалсан хүн
- малчдын суурь - мал малладаг хэсэг хүмүүс
- хонин суурь - хонь дагнан малласан малчдын хэсэг
- шилмэл суурь - ашиг шим, үүлдэр угсаагаар шилж сонгосон мал сүрэг
- орон суурь - өнгөрсөн үеийн ямар нэгэн айл буюу хүний хойд үе, үлдсэн айл өрх
- буурь суурь - хүний юманд хандах хандлага, хүмүүжил, намба төрх
- буурь сууриа алдах - хөнгөн хуумгай, тогтворгүй болох
- ул суурь - буурь суурь, хашир догь байдал
- суурь эзлүүлэх - байр эзлүүлэх
- суурь тавих - үндсийг нь тавих, эхлэлийг нь тавих
- суурь хөрөнгө - үндсэн хөрөнгө
- суурь мэдлэг - үндсэн мэдлэг
- эх суурь - үндэс
- суурь давхарга - үндсэн гол тулгуур
- үндэс суурь - уг сурвалж, эх
Ижил үг
