Дэлхий ба бусад гарагуудын тойрон эргэх огторгуйн гэрэлт од - дэлгэрэнгүй...Нар бүдгэрч, аугаа их цэнгэл огторгуйд хумигдчих шиг. С.Эрдэнэ. Улаан шүхэр., нарны аймаг (нар түүнийг тойрон эргэх том, бага гараг, тэдгээрийн дагуул, сүүлт од, солирын биетээс бүрдсэн тогтолцоо), нарны дуран (нарыг ажигладаг од зүйн багаж), нарны зай (нарны цацрагийг шууд цахилгаан энергид хувиргадаг хагас дамжуулагч фото цахилгаан үүсгүүр), нар битүү (нар гарахаас өмнөх үе), нарны халх (шүхэр), нар буруу (зүүн, цагийн зүүний эсрэг), нар зөв (баруун, цагийн зүүний дагуу), хур нар (зун, намрын үд дундын хурц нар), хурц нар (төөнөсөн аагим халуун нар) - Түүний нүдэнд зуны тунгалаг хурц наран мэлтэсхийв. С.Эрдэнэ. Улаан шүхэр., нар барих (нар хиртэх), нар буцах (өвөл, зуны туйл болох), нар гарах (а. Нар дээш мандах; б. [шилжсэн] Баяртай явдал тохиолдох) - Арай гэж нэг өдөр Ерөөлт ирэхэд Болормаагийн нар гарч, уйтгарлахыг түр зуур мартана. Д.Түдэв. Уулын үер., нар дэгжих (нар мандах), нар жаргах (нар шингэх), нар орох (нар баруунаас бууж үдэш болох), нар голлох (үд дунд болох), нар ханын элэг өнгөрөөх (үд өнгөрөх) - Төмөр энэ жилд нар ханын элэг өнгөрөөтөл байв. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., нар дайрах (юмны дээгүүр нарны гэрэл тус өнгөрөх), нар таших (нар хэлбийх), нар хирлэх (нар хиртэх), нар хиртэх (нарны явах замд сар ташаалан ойртож халхлагдах), нар хошлох (нарны хажууд солонго мэт цацрал бий болох), нар хүрээлэх (агаар мандал дахь мөсөн талстуудад нарны гэрэл хугарч ойсноос нарны эргэн тойронд тойрог үүсэх) - Нар ойруур хүрээлэв үү, холуур хүрээлэв үү? ААЗ., нар хүүшлэх (нар халхлан сүүдэр буух), нар шингэх (орой болох) - Нар шингэх дөхжээ. С.Эрдэнэ. Наран тогоруу., наранд гаргах (нар тусах газар юм тавих), наранд ээх (нар тусах газар тавих), нар булаалдах (хуримын ёслолын монгол наадам, худ ургийн талаас гал бүрд дөрвөн морьтон оролцож талцан наадна), наранд мөргөх (хүүхнийг төрсөн аавын гэрээс гаргаж, шинэ гэрт оруулахын өмнө гэрийн хаяанд хүү, бэр хоёрыг мандах нарны зүг харуулан зэрэгцүүлэн суулгаж, шаант чөмгийн бүдүүн талыг хүүд, нарийн талыг хүүхэнд атгуулан “шар наранд мөргөмүй, шаант чөмөг атгамуй” гэж хэлүүлэн нарны зүг гурван удаа мөргүүлэх хуримын зан үйл), наран мандал (хурдан морины уралдаанд гуравт давхисан морь), наран засал (нарны туяаг ашиглан өвчин, эмгэгийг эмчлэн эдгэрүүлэх арга), наран угаал (наранд шарж эмчлэх эмчилгээ), нар сар [хоршоо] (огторгуйн эрхэс) - Энэ шөнө нэгэн буга гөрөөс амандаа нар сарыг зууж миний авд оров хэмээн зүүдлэв. В.Инжаннаши. Хөх судар., нар салхи [хоршоо] (гэрэлт од болон агаарын хийн урсгал), нар хур [хоршоо] (нар, хур бороо бүхий), *нар нь гарах (хүссэн нь биелж баярлах), *нартай уралдан босох (эрт босох), *нар салхины бараа хараагүй (а. Гэрээс гарч үзээгүй; б. Олон хоног хоригдох; в. Ажил төрөл хийдэггүй, бие оторлож сурсан), *нар эрт, нас залуу (юм бүхэн эхэлж байгаа нь), *шар нар, бор хоног (өдөр хоног), шар нар, бор хоногийг өнгөрүүлэх (өдөр шөнийг аргацаан өнгөрүүлэх), *нар сар гэрэлтэх (уранхай ноорхой дээвэртэй гэр, сууц) - “Самбуу гуай, Гэрэл, Гэрэлийн ээжий бүгдээрээ л манайд оч гэнэ. Гэтэл манайх гэдэг нар сар гэрэлтсэн бор гэртэй айл байдаг”. С.Дашдооров. Говийн өндөр., *нар сар шиг (эрс тэс өөр) - Одоо Осор, Чулуун хоёрыг зэрэгцүүлж бодоход нар сар хоёр шиг, өдөр шөнө хоёр шиг байна. С.Удвал. Одгэрэл., *нартаас халих (нас барах), наргүй өдөр бүрэнхий, саргүй шөнө харанхуй [зүйр цэцэн үг] (гэрэл гэгээгүй гэсэн санаа), Наргүй өдөр бүрэнхий, саргүй шөнө харанхуй, эргүй нөхөр яг, эрдэмгүй хүн таг. Ц. Дамдинсүрэн. Буурал ээжий минь., нар гарвал дулаан болно, нас ахивал хэрсүү болно [зүйр цэцэн үг] (нас ахивал амьдралын туршлагатай, ухаалаг болдог гэсэн санаа), нар нь унаж, зам нь хаагдах [зүйр цэцэн үг] (мөхөж сөнөх цаг нь ойртох гэсэн санаа), наранд унтаж, саранд бөөсөө хайх [зүйр цэцэн үг] (цагийн юмыг цагт нь хийдэггүй гэсэн санаа), наранд эрсэнгүйгээ саранд эрэх, намар хийсэнгүйгээ өвөл хийх [зүйр цэцэн үг] (цагийн юмыг цагт нь хийдэггүй гэсэн санаа), алтан дэлхийг нар гийгүүлдэг, ард олныг эрдэм гийгүүлдэг [зүйр цэцэн үг] (эрдэм ном сурах хэрэгтэй гэсэн санаа), гоёмсог наран ногоо [ургамал] (дулаан уур амьсгалтай газар, элсэрхэг хөрсөнд ургадаг, нэг наст өвс, гоёмсог морин шүд), наран ногоо [ургамал] (хээр ургадаг, цагаан үндэстэй, улаан иштэй, ногоон навчтай, хар үртэй, үрийг боловсруулж иднэ, морин шүд), наран удвал цэцэг [ургамал] (усанд ургадаг, дэгдүүр навчтай, зангууны цэцгээс томоохон цэцэгтэй, шар цагаан хоёр зүйл бий; нар зүг хандаж цэцэглэнэ, нар шингэхэд навчны дор нуугдана), наран цэцэг [ургамал] (том шар цэцэг бүхий өндөр ургадаг, үрийг нь авч тос боловсруулна), наран тэмээ [амьтан] (африк, ази тивийн зарим газар орших нэг бөхтэй тэмээ, үс ноос бага боловч сүү сайтай, говь цөл газар аян жин тээхэд хэрэглэнэ), наран хайнаг (монгол бух дагасан сарлагийн үнээнээс гарсан төл; усан хайнаг).
- нарны аймаг - нар түүнийг тойрон эргэх том, бага гараг, тэдгээрийн дагуул, сүүлт од, солирын биетээс бүрдсэн тогтолцоо
- нарны дуран - нарыг ажигладаг од зүйн багаж
- нарны зай - нарны цацрагийг шууд цахилгаан энергид хувиргадаг хагас дамжуулагч фото цахилгаан үүсгүүр
- нар битүү - нар гарахаас өмнөх үе
- нарны халх - шүхэр
- нар буруу - зүүн, цагийн зүүний эсрэг
- нар зөв - баруун, цагийн зүүний дагуу
- хур нар - зун, намрын үд дундын хурц нар
- хурц нар - төөнөсөн аагим халуун нар
- нар барих - нар хиртэх
... үргэлжлүүлэн харах ...- нар буцах - өвөл, зуны туйл болох
- нар гарах - а. Нар дээш мандах; б. [шилжсэн] Баяртай явдал тохиолдох
- нар дэгжих - нар мандах
- нар жаргах - нар шингэх
- нар орох - нар баруунаас бууж үдэш болох
- нар голлох - үд дунд болох
- нар ханын элэг өнгөрөөх - үд өнгөрөх
- нар дайрах - юмны дээгүүр нарны гэрэл тус өнгөрөх
- нар таших - нар хэлбийх
- нар хирлэх - нар хиртэх
- нар хиртэх - нарны явах замд сар ташаалан ойртож халхлагдах
- нар хошлох - нарны хажууд солонго мэт цацрал бий болох
- нар хүрээлэх - агаар мандал дахь мөсөн талстуудад нарны гэрэл хугарч ойсноос нарны эргэн тойронд тойрог үүсэх
- нар хүүшлэх - нар халхлан сүүдэр буух
- нар шингэх - орой болох
- наранд гаргах - нар тусах газар юм тавих
- наранд ээх - нар тусах газар тавих
- нар булаалдах - хуримын ёслолын монгол наадам, худ ургийн талаас гал бүрд дөрвөн морьтон оролцож талцан наадна
- наранд мөргөх - хүүхнийг төрсөн аавын гэрээс гаргаж, шинэ гэрт оруулахын өмнө гэрийн хаяанд хүү, бэр хоёрыг мандах нарны зүг харуулан зэрэгцүүлэн суулгаж, шаант чөмгийн бүдүүн талыг хүүд, нарийн талыг хүүхэнд атгуулан шар наранд мөргөмүй, шаант чөмөг атгамуй гэж хэлүүлэн нарны зүг гурван удаа мөргүүлэх хуримын зан үйл
- наран мандал - хурдан морины уралдаанд гуравт давхисан морь
- наран засал - нарны туяаг ашиглан өвчин, эмгэгийг эмчлэн эдгэрүүлэх арга
- наран угаал - наранд шарж эмчлэх эмчилгээ
- нар сар - огторгуйн эрхэс
- нар салхи - гэрэлт од болон агаарын хийн урсгал
- нар хур - нар, хур бороо бүхий
- нар нь гарах - хүссэн нь биелж баярлах
- нартай уралдан босох - эрт босох
- нар салхины бараа хараагүй - а. Гэрээс гарч үзээгүй б. Олон хоног хоригдох в. Ажил төрөл хийдэггүй, бие оторлож сурсан
- нар эрт нас залуу - юм бүхэн эхэлж байгаа нь
- шар нар бор хоног - өдөр хоног
- шар нар бор хоногийг өнгөрүүлэх - өдөр шөнийг аргацаан өнгөрүүлэх
- нар сар гэрэлтэх - уранхай ноорхой дээвэртэй гэр, сууц
- нар сар шиг - эрс тэс өөр
- нартаас халих - нас барах
- наргүй өдөр бүрэнхий, саргүй шөнө харанхуй - гэрэл гэгээгүй гэсэн санаа
- нар гарвал дулаан болно, нас ахивал хэрсүү болно - нас ахивал амьдралын туршлагатай, ухаалаг болдог гэсэн санаа
- нар нь унаж, зам нь хаагдах - мөхөж сөнөх цаг нь ойртох гэсэн санаа
- наранд унтаж, саранд бөөсөө хайх - цагийн юмыг цагт нь хийдэггүй гэсэн санаа
- наранд эрсэнгүйгээ саранд эрэх, намар хийсэнгүйгээ өвөл хийх - цагийн юмыг цагт нь хийдэггүй гэсэн санаа
- алтан дэлхийг нар гийгүүлдэг, ард олныг эрдэм гийгүүлдэг - эрдэм ном сурах хэрэгтэй гэсэн санаа
- гоёмсог наран ногоо - дулаан уур амьсгалтай газар, элсэрхэг хөрсөнд ургадаг, нэг наст өвс, гоёмсог морин шүд
- наран ногоо - хээр ургадаг, цагаан үндэстэй, улаан иштэй, ногоон навчтай, хар үртэй, үрийг боловсруулж иднэ, морин шүд
- наран удвал цэцэг - усанд ургадаг, дэгдүүр навчтай, зангууны цэцгээс томоохон цэцэгтэй, шар цагаан хоёр зүйл бий нар зүг хандаж цэцэглэнэ, нар шингэхэд навчны дор нуугдана
- наран цэцэг - том шар цэцэг бүхий өндөр ургадаг, үрийг нь авч тос боловсруулна
- наран тэмээ - африк, ази тивийн зарим газар орших нэг бөхтэй тэмээ, үс ноос бага боловч сүү сайтай, говь цөл газар аян жин тээхэд хэрэглэнэ
- наран хайнаг - монгол бух дагасан сарлагийн үнээнээс гарсан төл усан хайнаг
Ижил үг
