1. Бусдад ямар нэгэн зүйлийн учир утга, арга ухааныг мэдүүлэх, тайлбарлах, сургах: бичиг үсэг заах дэлгэрэнгүй...(бичиг үсэгт сургах), зааж сургах (учир начрыг нь таниулан ойлгуулах), ном заах (ном сургах), хичээл заах (багшлах) - Миний заах ном дууслаа. С.Удвал. Их хувь заяа., заах сургах [хоршоо] (аливаа зүйлийн утга учир хийгээд ажил үйлийг сурган мэдүүлэх) - Улсын бичиг үсэг ба үг аяс хийгээд эртний ном судрыг зааж сурга хэмээн захиж сургааллав. В.Инжаннаши. Хөх судар;
2. Юмны оршин буй газар, зүг чигийг хэлэх -
Ойрын нэг тэнэг, холын хоёр цэцэнд зам заах. Ардын аман дэлгэрэнгүй...зохиол., дайсныг байрлалыг зааж өгөх (дайсны байрлалыг хэлж өгөх);
3. Ямар нэг юмыг онцлох, зангах, цохлон чиглүүлэх:
хуруугаар заах (хуруугаар чиглүүлэн зангах) -
дэлгэрэнгүй...Хажуу дахь охин руугаа хуруугаар заахад тэр нь эмчээс болгоомжлон ичингүйрэн доош харав. Б.Бааст. Бурхантын цэцэг., заах хуруу (долоовор хуруу), заасан газар нь явж, зандарсан газар нь зогсох [зүйр цэцэн үг] (захиа зааврыг нь өчүүхэн ч зөрчихгүй журамлан дагах гэсэн санаа);
4. Яс, чанарыг үзүүлэх:
буурь заах (юманд тайван хандах, хашир туршлагаар давж гарах),
зориг заах (эрэмгий шийдэмгий
дэлгэрэнгүй...байдал гаргах), зүрх заах (зориг заах), өмч заах (өмчийг мэдүүлэх), хана заах (хашир догь байдал гаргах), чадал заах (хүч чадалтайгаа харуулах, хүчтэйгээ батлах), шийр заах (а. Хүч тамиртаа эрдэх; б. Хөрөнгө чинээндээ эрдэх; в. Яс заах) - Тэгээд ёстой уул хад шиг хоёр эр гуйгаад байхад шийр заагаад байх юм. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., шөрмөс заах (тэсэх, тэвчих) - Тэр хоёр өөртэй нь байр суурь булаалдаж шөрмөс зааж байгаа юм шиг санагдаад тун болдоггүй. Ч.Чимид. Хавар намар., шил заах (гүрийх) - Чи бас овоо шил заах санаа байна уу? Д.Гарамжав. Нэгэн өглөө., яс заах (а. Зөрүүд хөгжүүн байдал гаргах; б. Гүжир тэсвэртэй байх) - Яс заагаад байгаа хүний чинь харахаар эгдүү хүрээд тэсэж болохгүй юм гэв. З.Баттулга. Төвшинтөгс., ял заах (гэмтэнд шийтгэл зэмлэл оногдуулах), заах арга (бусдад юм зааж сургахад хэрэглэх хэлбэр), заахын тийн ялгал [хэл шинжлэл] (монгол хэлний хэнийг, юуг гэсэн асуултад хариулагдах нэрийн тийн ялгал; “-ыг, -ийг, -г” залгавар), заах төлөөний үг [хэл шинжлэл] (хүн, амьтан, юмс үзэгдэл, тэдгээрийн шинж чанар, тоо хэмжээ, үйл хөдлөл, орон байр, цаг хугацааг төлөөлөн заадаг үг);
5. Үлгэрлэх, үлгэр үзүүлэх -
Яаж суухыг биеэрээ зааж байв. Л.Түдэв. Алтан гадас чигийг заана.
- бичиг үсэг заах - бичиг үсэгт сургах
- зааж сургах - учир начрыг нь таниулан ойлгуулах
- ном заах - ном сургах
- хичээл заах - багшлах
- заах сургах - аливаа зүйлийн утга учир хийгээд ажил үйлийг сурган мэдүүлэх
- дайсныг байрлалыг зааж өгөх - дайсны байрлалыг хэлж өгөх
- хуруугаар заах - хуруугаар чиглүүлэн зангах
- заах хуруу - долоовор хуруу
- заасан газар нь явж, зандарсан газар нь зогсох - захиа зааврыг нь өчүүхэн ч зөрчихгүй журамлан дагах гэсэн санаа
- буурь заах - юманд тайван хандах, хашир туршлагаар давж гарах
... үргэлжлүүлэн харах ...- зориг заах - эрэмгий шийдэмгий байдал гаргах
- зүрх заах - зориг заах
- өмч заах - өмчийг мэдүүлэх
- хана заах - хашир догь байдал гаргах
- чадал заах - хүч чадалтайгаа харуулах, хүчтэйгээ батлах
- шийр заах - а. Хүч тамиртаа эрдэх; б. Хөрөнгө чинээндээ эрдэх; в. Яс заах
- шөрмөс заах - тэсэх, тэвчих
- шил заах - гүрийх
- яс заах - а. Зөрүүд хөгжүүн байдал гаргах; б. Гүжир тэсвэртэй байх
- ял заах - гэмтэнд шийтгэл зэмлэл оногдуулах
- заах арга - бусдад юм зааж сургахад хэрэглэх хэлбэр
- заахын тийн ялгал - монгол хэлний хэнийг, юуг гэсэн асуултад хариулагдах нэрийн тийн ялгал -ыг, -ийг, -г залгавар
- заах төлөөний үг - хүн, амьтан, юмс үзэгдэл, тэдгээрийн шинж чанар, тоо хэмжээ, үйл хөдлөл, орон байр, цаг хугацааг төлөөлөн заадаг үг
Ижил үг
