1. Нийгэмд удирдлага, нийтлэг засаглалыг хэрэгжүүлдэг улс төрийн байгуулал: төр байгуулах (засаг төр дэлгэрэнгүй...бий болгох, засаг төрийг мөн чанараар нь хөгжүүлэх), төр барих (засаг төрийг удирдан жолоодох) - Энэ хэдхэн жилийн дотор хэчнээн олон хаан ээлжлэн төр барьж тэдний олонх нь өөрийн үхлээр нас бараагүйг Мандуул санаж явна. Ш.Нацагдорж. Мандхай цэцэн хатан., төр булаах (төр авах) - Бэг-Арслан хэзээ нэгэн цагт төр булаах эчнээ санаа өвөрлөсний Цоросбай тааварлаж мэджээ. Ш.Нацагдорж. Мандхай цэцэн хатан., төр авах (төрийн эрхийг хууль бусаар булаан авах), төр шашныг тусгаарласан хууль (төр шашин хоёрыг тус тус нь байлгах ёстой гэсэн хууль); төрийн бодлого (төрийн явуулж буй үйл ажиллагаа болон хэтийн төлөвлөгөө), төрийн эргэлт (төрийн засаглалыг хүчээр солих, төрийн засаглалыг хууль бусаар авах), төрийн явдал (төрийн үйл ажиллагаа), төрд тэрслэх (төрийн эсрэг ялт хэрэг үйлдэх, төрөөс урвах) - Гэвч уул хэрэг мэдэгдээд төрд тэрсэлсэн хэрэгт ял унагаан цаазаар аваачихаар шийдэвч Юнгэн хатны гашуудан гуйсныг арга буюу хүлээн авчээ. Ш.Нацагдорж. Мандхай цэцэн хатан., ардын төр (ард түмнээс сонгогдон гарсан удирдлагатай төр), хаант төр (төрийн эрхийг хаан мэдэх засаглал), шашны төр (лам нарын засаглал), төр бошиг [хоршoo] (төр болон төрийн зарлиг, шийдвэр) - Их ариун улсын төр бошгийг хална гэж баруун элдэв үзэгдэл дуурайн бужигнаж буй. Б.Ринчен. Сандо амбан., төр засаг [хоршoo] (улсын дээд эрх мэдэл бүхий байгууллага) - Түрүүчийн хүний хэлсэн ёсоор төр засгийг түшээд төрсөн. Халх ардын тууль., төр цааз [хоршoo] (төр болон төрөөс тогтоосон хатуу хууль дүрэм) - Төр цаазаас үл айх. Оюунтүлхүүр., шашин төр [хоршoo] (шашин болон төр), цаг төр [хоршоо] (тухайн цаг хугацаа, төр засаг); *төрийн хутгуур, төмрийн хуурай (төрийн хэргийг хутган үймүүлж, хов жив зөөдөг хүн) - Ойроос ноёд түшмэд та бүхний эзгүйд төрийн хутгуур, төмрийн хуурай болсон элдвийн дээрэмчин ирэв. С.Дашдэндэв. Улаан наран., *төр төмөр нүүртэй (төрийн бодлого хатуу гэсэн санаа), *төрийн хар сав (шорон), *төрийн төмөр нударга (төрийн хатуу чанд захиргаа), *төр түшилцэх (төрийн алба хаах), төр гэдэг төмөр нүүртэй, төрсөн бие махан нүүртэй [зүйр цэцэн үг] (төр хатуу чанга бодлоготой гэсэн санаа), төр түмэн нүдтэй, төрсөн бие хоёр нүдтэй [зүйр цэцэн үг] (төр зөв бурууг үнэн зөвөөр ялгаж чаддаг гэсэн санаа), төрөө бататгая гэвэл цэргээ бэхжүүл, нэрээ бататгая гэвэл сэтгэлээ барь [зүйр цэцэн үг] (уур уцаар сайн зүйлд хүргэхгүй, аливаа зүйлд сэтгэл хөдлөлөөр бүү ханд гэх мэт санаа), төр ёсыг сахиж явбал түмэн олондоо нэртэй болдог, төв журмыг дагаж явбал түмэн зүйлийг мэдэж болдог [зүйр цэцэн үг] (шулуун шударга, ёс журамтай яв гэсэн санаа), төрийн төлөө оготно боож үхэх [зүйр цэцэн үг] (өөрт огт хамаагүй зүйлд санаа зовох гэсэн санаа);
2. Улс:
төрийн албаны ангилал (төрийн улс төрийн алба, төрийн захиргааны алба, төрийн тусгай алба, төрийн үйлчилгээний алба),
дэлгэрэнгүй...төрийн албан хаагч (төрийн нэрийн өмнөөс үүрэг хүлээсэн, төрийн ажил эрхлэх хүн), төрийн албан хаагчийн тангараг (төрийн албанд ажиллах албан хаагч бүр төрийн хуулиа дээдлэн, төрийн хуулиа үнэнч шударгаар гүйцэтгэхээ илэрхийлсэн амлалт), төрийн байгуулал (улс орныг жолоодон явах удирдах хүчин), төрийн бэки [хуучирсан] (тэнгэр шинжиж, он жил, сар өдрийг тодорхойлон цаг улирлын тооны бичиг зохиож, наран саран хиртэхийг урьдаас мэдэж хаанд айлтгах, аян дайнд мордоход өлзийтэй сайн өдрийг зааж өгдөг үйл хэргийг эхлэх цагийг үзэгч зурхайч), төрийн бэлгэ тэмдэг (улс гүрний тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг илэрхийлэх төрийн сүлд, туг далбаа, тамга, төрийн дуулал), төрийн гурван өндөрлөг (Монгол улсын ерөнхийлөгч, Улсын их хурлын дарга, Монгол улсын ерөнхий сайд), төрийн далбаа (улсын далбаа), төрийн дуулал (улсын сүлд дуулал), төрийн зүтгэлтэн (төрд зүтгэж буй хүн), төрийн ёслол хүндэтгэлийн өргөө (улс орны томоохон үйл явдал, гадаадын эрхэм зочид, төрийн тэргүүн нарын айлчлалын үеэр хүндэтгэл үзүүлэх үйл ажиллагаа явагдах газар), төрийн жинхэнэ алба (төрийн захиргааны алба, төрийн тусгай алба), төрийн зохицуулалттай зах зээлийн механизм (төрийн механизмд ороогүй, төрөөс явуулах эдийн засгийн зохицуулалтын чөлөөт систем), төрийн их цагаан туг (есөн хөлт цагаан туг), төрийн өмчийн сургууль (магадлан итгэмжлэгдсэн өөрийн гэсэн статустай төр засгийн зүгээс хяналт тавьж түүний удирдлаган доор татаасаар үйл ажиллагаа явуулдаг боловсролын байгууллага), төрийн өмчийн хороо (төрийн өмчийн эд хөрөнгийн эзэмшилт, хадгалалт хамгаалалтыг сайжруулах ажлыг зохион байгуулах, гүйцэтгэлийг хянах, эд хөрөнгийг хувьчлах, захиран зарцуулах ажлыг зохион байгуулах, орон нутгийн өмчийг удирдах ажилд мэргэжил, арга зүйн туслалцаа үзүүлэх зэрэг төрийн үйл ажиллагаа эрхлэх улсын хөрөнгийн байдалд хяналт тавьдаг байгууллага), төрийн сангийн зээл (Монгол улсын засгийн газраас тогтоосон амьдралын баталгаажих түвшнээс доогуур өрхийн болон төрийн албан хаагчийн нэг хүүхдийн их дээд сургуульд суралцах төлбөрийг төрөөс тодорхой хугацааны дараа эргэн төлөх нөхцөлтэйгөөр даах ажиллагаа, төрийн зүгээс санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх нэг хэлбэр), төрийн соёл (эрх чөлөө, тэгш байдал, эв нэгдэл, хуулиа дээдлэх ардчиллын үнэт зүйлсийг эрхэмлэх төрийн үйл ажиллагаа), төрийн соёрхол (Монгол улсын төрийн шагналын шинэ нэр), төрийн сүлд (төрийн мөн чанар, тусгаар тогтнол бүрэн эрхт байдал, тус орны онцлох шинжийг илэрхийлсэн бэлгэ тэмдэг), төрийн түшээ (Монгол улсын их хурлын гишүүн), төрийн үйлчилгээний алба (ард иргэдэд төрийн үйлчилгээ үзүүлэх сургууль, эмнэлэг, нийгмийн халамж, нийгмийн даатгал, соёл урлаг, шинжлэх ухааны зэрэг байгууллагууд), төрийн тэргүүн (а. Төрийг удирдан чиглүүлэгч, удирдагч; б. Монгол улсын ерөнхийлөгч), төрийн сайд (засаг төрийн дээд албан тушаалтан), төрийн хэрэг (төрийн үйл ажиллагаа), төрийн шагнал (төрд гавьяа байгуулсан хүнд тусгай зарлигаар олгодог шагнал); төрийн байгууллага, албан газар (төрийн өмчит үйлдвэрийн газраас бусад улсын төсвөөс санхүүждэг хуулийн этгээд), төрийн бус байгууллага (төрийн байгууллагаас бусад хуулийн этгээдээс нийгмийн болон өөрсдийн ашиг сонирхол, үзэл бодлын үүднээс сайн дурын үндсэн дээр байгуулагдан, үйл ажиллагаа нь төрөөс хараат бус өөрийгөө удирдах зарчмаар явуулдаг ашгийн төлөө бус байгууллага), төрийн авхай [хуучирсан] (төрийн жүн вангийн охин), төрийн бэйл [хуучирсан] (гуравдугаар зэргийн төрийн ноён), төрийн хуур хөгжим (орчин үеийн ардын найрал хөгжимд их хуурыг өргөмжилсөн нэр), төрийн ятга хөгжим (а. Язгуур этгээд өргөн, үзүүрийн этгээд шувтан, долоон чавхдастай хөгжмийн зэмсэг; б. Дунд гарын ятгыг эрхэмлэн дэлгэр хэрэглэдгээр нь ахуй их ятга зэргээс ялган өргөмжилсөн нэр), улс төр [хоршоо] (а. Улсын засаг; б. Улсын гадаад, дотоод төрийн бодлого), улс төрийн байдал (тухайн орны нийгэмд гарах улс төрийн элдэв үзэгдэл), улс төрийн нам (улс төрийн үйл ажиллагаа явуулах эрх бүхий нам), төр нийгэм [хоршоо] (тухайн улсын засгийн эрх барих дээд байгууллага болон түүний тогтоосон дэглэм) - Их төр нийгэм өв тэгш болно. В.Инжаннаши. Хөх судар., төрийн хэргийг ганцаар бүү шийд, харийн аянд ганцаар бүү морд [зүйр цэцэн үг] (төрийн хэргийг олуул зөвших хэрэгтэй гэсэн санаа);
3. Ёс, хууль, цааз:
төр ёстой (тогтоосон ёс цаазтай),
төр ёс [хоршоо] (төрийн элдэв ёс горим, хууль цааз) -
дэлгэрэнгүй...Төр ёсыг дагагч ноёдын зориг зөөлөн. Авах гээхийн дөрвөн мөрт шүлэг., хурим төр [хоршоо] (хурим хийх дүрэм ёс);
4. Нэр сүр, алдар нэр:
нэр төр [хоршоо] (алдар нэр, алдар хүнд),
нэр төрийн хэрэг (алдар хүндийн хэрэг),
дэлгэрэнгүй...нэр төр хөөцөлдөх (алдар хүнд олох гэж хөөцөлдөх).
- төр байгуулах - засаг төр бий болгох, засаг төрийг мөн чанараар нь хөгжүүлэх
- төр барих - засаг төрийг удирдан жолоодох
- төр булаах - төр авах
- төр авах - төрийн эрхийг хууль бусаар булаан авах
- төр шашныг тусгаарласан хууль - төр шашин хоёрыг тус тус нь байлгах ёстой гэсэн хууль
- төрийн бодлого - төрийн явуулж буй үйл ажиллагаа болон хэтийн төлөвлөгөө
- төрийн эргэлт - төрийн засаглалыг хүчээр солих, төрийн засаглалыг хууль бусаар авах
- төрийн явдал - төрийн үйл ажиллагаа
- төрд тэрслэх - төрийн эсрэг ялт хэрэг үйлдэх, төрөөс урвах
- ардын төр - ард түмнээс сонгогдон гарсан удирдлагатай төр
... үргэлжлүүлэн харах ...- хаант төр - төрийн эрхийг хаан мэдэх засаглал
- шашны төр - лам нарын засаглал
- төр бошиг - төр болон төрийн зарлиг, шийдвэр
- төр засаг - улсын дээд эрх мэдэл бүхий байгууллага
- төр цааз - төр болон төрөөс тогтоосон хатуу хууль дүрэм
- шашин төр - шашин болон төр
- цаг төр - тухайн цаг хугацаа, төр засаг
- төрийн хутгуур төмрийн хуурай - төрийн хэргийг хутган үймүүлж, хов жив зөөдөг хүн
- төр төмөр нүүртэй - төрийн бодлого хатуу гэсэн санаа
- төрийн хар сав - шорон
- төрийн төмөр нударга - төрийн хатуу чанд захиргаа
- төр түшилцэх - төрийн алба хаах
- төр гэдэг төмөр нүүртэй төрсөн бие махан нүүртэй - төр хатуу чанга бодлоготой гэсэн санаа
- төр түмэн нүдтэй төрсөн бие хоёр нүдтэй - төр зөв бурууг үнэн зөвөөр ялгаж чаддаг гэсэн санаа
- төрөө бататгая гэвэл цэргээ бэхжүүл нэрээ бататгая гэвэл сэтгэлээ барь - уур уцаар сайн зүйлд хүргэхгүй, аливаа зүйлд сэтгэл хөдлөлөөр бүү ханд гэх мэт санаа
- төр ёсыг сахиж явбал түмэн олондоо нэртэй болдог төв журмыг дагаж явбал түмэн зүйлийг мэдэж болдог - шулуун шударга, ёс журамтай яв гэсэн санаа
- төрийн төлөө оготно боож үхэх - өөрт огт хамаагүй зүйлд санаа зовох гэсэн санаа
- төрийн албаны ангилал - төрийн улс төрийн алба, төрийн захиргааны алба, төрийн тусгай алба, төрийн үйлчилгээний алба
- төрийн албан хаагч - төрийн нэрийн өмнөөс үүрэг хүлээсэн, төрийн ажил эрхлэх хүн
- төрийн албан хаагчийн тангараг - төрийн албанд ажиллах албан хаагч бүр төрийн хуулиа дээдлэн, төрийн хуулиа үнэнч шударгаар гүйцэтгэхээ илэрхийлсэн амлалт
- төрийн байгуулал - улс орныг жолоодон явах удирдах хүчин
- төрийн бэки - тэнгэр шинжиж, он жил, сар өдрийг тодорхойлон цаг улирлын тооны бичиг зохиож, наран саран хиртэхийг урьдаас мэдэж хаанд айлтгах, аян дайнд мордоход өлзийтэй сайн өдрийг зааж өгдөг үйл хэргийг эхлэх цагийг үзэгч зурхайч
- төрийн бэлгэ тэмдэг - улс гүрний тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг илэрхийлэх төрийн сүлд, туг далбаа, тамга, төрийн дуулал
- төрийн гурван өндөрлөг - Монгол улсын ерөнхийлөгч, Улсын их хурлын дарга, Монгол улсын ерөнхий сайд
- төрийн далбаа - улсын далбаа
- төрийн дуулал - улсын сүлд дуулал
- төрийн зүтгэлтэн - төрд зүтгэж буй хүн
- төрийн ёслол хүндэтгэлийн өргөө - улс орны томоохон үйл явдал, гадаадын эрхэм зочид, төрийн тэргүүн нарын айлчлалын үеэр хүндэтгэл үзүүлэх үйл ажиллагаа явагдах газар
- төрийн жинхэнэ алба - төрийн захиргааны алба, төрийн тусгай алба
- төрийн зохицуулалттай зах зээлийн механизм - төрийн механизмд ороогүй, төрөөс явуулах эдийн засгийн зохицуулалтын чөлөөт систем
- төрийн их цагаан туг - есөн хөлт цагаан туг
- төрийн өмчийн сургууль - магадлан итгэмжлэгдсэн өөрийн гэсэн статустай төр засгийн зүгээс хяналт тавьж түүний удирдлаган доор татаасаар үйл ажиллагаа явуулдаг боловсролын байгууллага
- төрийн өмчийн хороо - төрийн өмчийн эд хөрөнгийн эзэмшилт, хадгалалт хамгаалалтыг сайжруулах ажлыг зохион байгуулах, гүйцэтгэлийг хянах, эд хөрөнгийг хувьчлах, захиран зарцуулах ажлыг зохион байгуулах, орон нутгийн өмчийг удирдах ажилд мэргэжил, арга зүйн туслалцаа үзүүлэх зэрэг төрийн үйл ажиллагаа эрхлэх улсын хөрөнгийн байдалд хяналт тавьдаг байгууллага
- төрийн сангийн зээл - Монгол улсын засгийн газраас тогтоосон амьдралын баталгаажих түвшнээс доогуур өрхийн болон төрийн албан хаагчийн нэг хүүхдийн их дээд сургуульд суралцах төлбөрийг төрөөс тодорхой хугацааны дараа эргэн төлөх нөхцөлтэйгөөр даах ажиллагаа, төрийн зүгээс санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх нэг хэлбэр
- төрийн соёл - эрх чөлөө, тэгш байдал, эв нэгдэл, хуулиа дээдлэх ардчиллын үнэт зүйлсийг эрхэмлэх төрийн үйл ажиллагаа
- төрийн соёрхол - Монгол улсын төрийн шагналын шинэ нэр
- төрийн сүлд - төрийн мөн чанар, тусгаар тогтнол бүрэн эрхт байдал, тус орны онцлох шинжийг илэрхийлсэн бэлгэ тэмдэг
- төрийн түшээ - Монгол улсын их хурлын гишүүн
- төрийн үйлчилгээний алба - ард иргэдэд төрийн үйлчилгээ үзүүлэх сургууль, эмнэлэг, нийгмийн халамж, нийгмийн даатгал, соёл урлаг, шинжлэх ухааны зэрэг байгууллагууд
- төрийн тэргүүн - а. Төрийг удирдан чиглүүлэгч, удирдагч; б. Монгол улсын ерөнхийлөгч
- төрийн сайд - засаг төрийн дээд албан тушаалтан
- төрийн хэрэг - төрийн үйл ажиллагаа
- төрийн шагнал - төрд гавьяа байгуулсан хүнд тусгай зарлигаар олгодог шагнал
- төрийн байгууллага албан газар - төрийн өмчит үйлдвэрийн газраас бусад улсын төсвөөс санхүүждэг хуулийн этгээд
- төрийн бус байгууллага - төрийн байгууллагаас бусад хуулийн этгээдээс нийгмийн болон өөрсдийн ашиг сонирхол, үзэл бодлын үүднээс сайн дурын үндсэн дээр байгуулагдан, үйл ажиллагаа нь төрөөс хараат бус өөрийгөө удирдах зарчмаар явуулдаг ашгийн төлөө бус байгууллага
- төрийн авхай - төрийн жүн вангийн охин
- төрийн бэйл - гуравдугаар зэргийн төрийн ноён
- төрийн хуур - орчин үеийн ардын найрал хөгжимд их хуурыг өргөмжилсөн нэр
- төрийн ятга - а. Язгуур этгээд өргөн, үзүүрийн этгээд шувтан, долоон чавхдастай хөгжмийн зэмсэг; б. Дунд гарын ятгыг эрхэмлэн дэлгэр хэрэглэдгээр нь ахуй их ятга зэргээс ялган өргөмжилсөн нэр
- улс төр - а. Улсын засаг; б. Улсын гадаад, дотоод төрийн бодлого
- улс төрийн байдал - тухайн орны нийгэмд гарах улс төрийн элдэв үзэгдэл
- улс төрийн нам - улс төрийн үйл ажиллагаа явуулах эрх бүхий нам
- төр нийгэм - тухайн улсын засгийн эрх барих дээд байгууллага болон түүний тогтоосон дэглэм
- төрийн хэргийг ганцаар бүү шийд харийн аянд ганцаар бүү морд - төрийн хэргийг олуул зөвших хэрэгтэй гэсэн санаа
- төр ёстой - тогтоосон ёс цаазтай
- төр ёс - төрийн элдэв ёс горим, хууль цааз
- хурим төр - хурим хийх дүрэм ёс
- нэр төр - алдар нэр, алдар хүнд
- нэр төрийн хэрэг - алдар хүндийн хэрэг
- нэр төр хөөцөлдөх - алдар хүнд олох гэж хөөцөлдөх
