1. Хэрэг бодисын тусгалыг сэрж мэдэх тархи мэдрэлийн системийн эрүүл ажиллагаа: ухаа гарах (их айж сандрах), ухаа гартал айх (маш их айх, ухаанаа алдтал айх); ухаа мэдээ [хоршоо] (бүх биеийн мэдрэлийн эрүүл ажиллагаа), ухаа мэдээ алдах (биеийн мэдрэл алдагдах); ухаа орох (а. Манарч муужран дахин сэрэх; б. Өсөн бойжиж юм ойлгож мэдэж эхлэх; в. Зөв бурууг ялган таньж ухамсарлаж сэхээрэх) - Харин сүүлдээ жаахан ухаа орж сумаа хайрлаж байгаа ухаантай юм болов уу? гэмээр намжуу боллоо. Б.Өлзийсүрэн. Замын хүзүү., ухаа сэхээ [хоршоо] (а. Хүний тархины эрүүл үйл ажиллагаа; б. Авхаалж самбаа), ухаа сэхээгүй [хоршоо] (а. Манараад юу ч мэдэхгүй; б. Санд мэнд, яаруу сандруу), ухаа томоо [хоршоо] (насанд хүрэхийн сацуу хэрэг явдлын зүй тогтоолыг таньж ойлгох чадвар), ухаа төхөө [хоршоо] (ухаа томоо);

---

2. Биеэ захирах, барих чадвар: ухаа алдах (а. Манарч огт мэдээ сэхээгүй болох; б. Ямар нэгэн сэтгэлийн хөдлөлөөс болж өөрийн биеийг барьж чадахгүй болох; в. Нэг зүйлд сэтгэл ихэд төвлөрч өөр зүйл анхаарахгүй болох); айж ухаа алдах (айснаас болж биеэ хянах чадваргүй болох), сандарч ухаа алдах (сандарч мэгдсэнээс биеэ хянах чадваргүй болох), *ухаа малгайгүй (сандарч учраа олохгүй болсон нь);

---

3. Ухаан санаа: ухаа эргүүлэх (зориуд ой тойнд оруулахгүй олон юм ярьж хүний ухааныг төөрүүлэх арга хэрэглэх, тархи эргүүлэх ч гэнэ).