Хэвлэх


2024-05-13 04:50:55http://mongoltoli.mn/

СУУДАЛ

1. Суудаг байр, сандал - Аяны улс аятайхан суудал бие биеэс өрсөн олох гэж яарч байгаа бололтой машин өөд тал бүрээс нь авирцгаав. Ц.Уламбаяр. Зам ямар байна., арын суудал (эгнээний араар буй байр), голын суудал (танхимын гол хэсэгт буй сандал), зөөлөн суудалтай вагон (ор, сандал нь зөөлөвчтэй вагон), суудал дүүрэх (сул сандалгүй болох) - Удалгүй суудал пиг дүүрч гаднаас хэсгийн удирдах нөхөд орж ирэв. С.Лочин. Сэтгэлийн өнгө., суудал солих (сууж байсан газраа өөрчлөх), суудал засах (а. Суудлаа биедээ эвтэй болгох; б. Суух юм бэлдэх) - Ноёны сүмийн их танхимд урт урт суудал засаад дүүрэн хүн суужээ. С.Дашдэндэв. Улаан наран., суудал зэрэгцэх (а. Суудал нь нэг дор, нэг эгнээнд байх; б. [шилжсэн] Зэрэг зиндаа ижил болох) - Нутаг усандаа дээгүүр ордог, найр хурамд ах зах өвгөдтэй суудал зэрэгцдэг хүн байжээ. Б.Нямаа. Арандалынхан., суудлаа налах (суудлын түшлэгийг ар нуруугаараа түших), асуудлаа өгөх (а. Сууж байсан байраа бусдад шилжүүлэх; б. [шилжсэн] Албан тушаалаа өгөх) - Удсан ч үгүй автобус ирж шахцалдан ортол нэгэн залуу эмэгтэй босож суудал тавьж өгөв. С.Лочин. Сэтгэлийн өнгө., суудлаа эзлэх (суух байраа олох, суух), суудлаасаа босох (сууж байсан байрнаасаа өндийх), суудалдаа суух (өөрийн суувал зохих суудлаа эзлэх), суудлын галт тэрэг (хүн тээвэрлэх галт тэрэг) - Оройн суудлын галт тэргээр манайхантай тааралдвал намайг ирсэн гэж байна гээд хэрэггүй шүү. С.Лочин. Сэтгэлийн өнгө., суудлын тэрэг (хүн суух машин) - Хөдөө гадаа ажил төрлөөр яваа аль суудлын тэрэгтэй хүнийг тэр гэх вэ. Б.Бааст. Алтайн цэцэг., суудал хатуутай (а. Сурч судлахад тэсвэр хатуужилтай; б. [шилжс‎эн] Барцадтай), нүүдэл суудал [хоршоо] (нүүж суух элдэв ажил төрөл) - Олон жилийн турш нүүдэл суудал хийсээр сүүлийн хэдэн жилээс энд суурьшин тохижиж байгаа гэнэ. “Цог” сэтгүүл., явдал суудал [хоршоо] (явж суух ажил хэрэг) - Ер нь энэ хоёр залуу энгийн харахад явдал суудал ихтэй үзэгддэг байлаа. Т.Дэчингунгаа. Өөдрөг зам., алтан суудал (наадамд уралдаад ест давхисан морь), *суудал доор нь ногоо ургах (а. Удтал босохгүй суух; б. Улирлыг дагаж бэлчээрээ тохируулахгүй өвөлжөөндөө ягшран суух),  дээд хүн нь суудлаа олохгүй бол доод хүн нь гүйдлээ олохгүй [зүйр цэцэн үг] (удирдах хүний арга барил муу бол доод хүмүүст нөлөөлдөг, дээд хүн нь аргаа олохгүй бол доод хүмүүс учраа олохгүй гэсэн санаа);


2. Ээлж, ээлжийн ажилтай - Заримдаа суудалтай бол шөнөжингөө ч ирэхгүй удаа байдаг. Т.Дэчингунгаа. Өөдрөг зам., суудал горилох (ээлжээ хүлээх);
3. [шилжсэн] Албан тушаал - Чи надад энэ суудал дээрээс холдоогүй байхдаа мянга таван зуун лан буюу гурван пүү хагас мөнгө өг. Л.Түдэв. Улаан долгион.

--oOo--