Хэвлэх


2024-05-21 08:06:48http://mongoltoli.mn/

ӨЛӨН

1. Хүн, амьтны хоол тэжээл идээгүй гэдэс хоосон: өлөн морь (өвс ногоо идээгүй морь) - Өлөн морь биеэ хураав. Д.Пүрэвдорж. Нар тойрсон зам., өлөн бие (хоол унд идэж уугаагүй байх үеийн бие махбод), өлөн гэдэс (нарийн гэдэс) - Мах комбинатын өлөн гэдэсний тасагт ажилладаг. Б.Бааст. Хяруу унасан цагаар., өлөн хоосон (хоол унд муутай, өлсгөлөн) - Өлөн хоосон эр хийцтэй халуун цай ховдоглон залгиж... байв. Б.Нямаа. Арандалынхан., өлөн ховдог (идээд байгаа хэрнээ сэтгэл ханахгүй хомхой байдал), өлөн хөлс (өлсгөлөн явж байгаад хоол унд идэж уухад гарах хөлс) - Гэрийн эзэн ирсэн зочин аль алиных нь өлөн хөлсийг асгаруулжээ. С.Дашдооров. Говийн өндөр., өлөн шүлс (өглөөгүүр юм идэж уугаагүй байхад асгарах шүлс), өлөн шээс (өглөө унд уугаагүй байх үеийн шингэн мөр), өлөн зэлмэн ~ өлөн зэлмүү [хоршоо] (хоол унд муутай, хүнсээр дутмаг), *өлөн элэг (өглөө босоод юм идэж уугаагүй байх үеийн бие махбод) - Хүн өлөн элгээрээ хүчир ажил зүтгэвэл хэцүү. Б.Бааст. Алтайн цэцэг., *өлөн элгээ тайлах (өглөөний ундаа уух) - Балжин эмгэн үглэсээр гал тогооны гэр рүү хэд алхсанаа “Ядаж өлөн элгээ тайлах сан” гэв. Л.Түдэв. Уулын үер., *өлөн хутгуур (хов зөөгч хүн), өлөн чоныг барих гэвэл үүр хөлийг нь ол [зүйр цэцэн үг] (үйл хэргийн гол зангилааг олж хийх хэрэгтэй гэсэн санаа);


2. Шим тэжээл, өнгө зүсгүй: өлөн саарал (зэвхий саарал өнгө), өлөн цагаан (цав цагаан бус өнгө) - Хурдан бууны амнаас маналзан гарсан өлөн цагаан утаа замхран... арилав. Ж.Дамдин. Миний монгол., өлөн дажин (хүнсний зүйл ихэд ховордсон байдал), өлөн зуд (идэш ууш ховордсон гамшиг);
3. [шилжсэн] Гярхай боловч бусдын юмыг илүүд үзэх, атаархуу зан байдал: өлөн нүд (а. Ажигч гярхай нүд; б. [шилжсэн] Шуналтай харц) - Ядуу хүний өлөн нүд бузар байдаг гэж над нэг эрдэмтэй хүн хэлсэн юм. М.Чимид. Алтан номын үсэг., өлөн хонхор (мал адгуусны ташаан толгой, сүвээ хоёрын хоорондох хонхорхой).

--oOo--