Хэвлэх


2024-05-15 04:13:48http://mongoltoli.mn/

ОЛОХ

1. Эрж, хайсан зүйлээ илрүүлэх, түүнтэйгээ санамсаргүй тохиолдох: морио олох (алга болсон морио олж авах), ашиг олох~олз орлого олох (ашигтай ажиллах, үнэ өртөггүй зүйл таарах) - Атга гурил, ам даавуу ч олоход бэрх болов. Б.Нямаа. Арандалынхан., ангийн мөр олох (ан амьтан явсан ул мөр таарах), нүх сүв олох (онгорхой, цоорхой хэсгийг илрүүлэх) -  Нарны гэрэл тэрхүү үүлсийн нүх сүвийг олж... гэрэлтэнэ. С.Эрдэнэ. Говийн хүү Ухаадай, алтан эвэрт гунан улаан угалз хоёр., мөшгөн олох (мөрийг нь дагаж явсаар тохиолдох), эрж олох (хайж явсаар тааралдах, тохиолдох), олж уулзах (зорин очиж уулзах), олж сонсох (ямар нэгэн зүйлийн талаар дуулах, сонсох), тэмтэрч олох (ямар нэгэн зүйлийг тэмтрэн хайж илрүүлэх), замаа олох (а. Төөрч алдсан замдаа дахин орох; б. [шилжсэн] Ажил хийх эв дүйгээ мэдэх; в. [шилжсэн] Амьдралд хөлөө олох), хөлөө олох (а. Алдсан хөлийнхөө алхааг нийлүүлэх; б. [шилжсэн] Амьдрах аргаа олж, олны дунд байр сууриа эзлэх; в. [шилжсэн] Хөлжих, хөрөнгөтэй болох), олсноороо овоо тахина [зүйр цэцэн үг] (үрэлгэн, бодлогогүй зан байдал), олсон дээрээ олох, оносон дээрээ онох [зүйр цэцэн үг] (ханахаа мэдэхгүй шунамхайрах гэсэн санаа);


2. Өөрийн болгож эзэмших, эдлэх, ямар нэгэн зүйлийг хүлээн авах: мэдлэг олж авах (ямар нэгэн зүйлийн талаар шинэ мэдлэгтэй болох, мэдлэг эзэмших), мэдээ олох (ямар нэгэн зүйлийн тухай мэдээлэлтэй болох, мэдээ хүлээн авах),
3. Ямар нэгэн зүйл тусах, нэрвэгдэх: шарх олох (шархтай болох, шархдах), өвчин олох (өвчин тусах), оёг олох (хөнгөн ужиг өвчтэй болох), хүүхэд олох (жирэмсэн болох), хээл олох (мал, амьтанд хээл тогтох);
4. Ойлгох, ухах, мэдэх: санаа олох (шинэ санаа төрж, ухааран с‎энхрэх) - Одоо Очир нэг санаа олж хээр морио холын хүнд худалдаад байвал ашигтай юм байна. Ц.Дамдинсүрэн. Түүвэр зохиол., хэрэг олох (хэрэг явдлыг илрүүлэх), учрыг олох (а. Утга учрыг нь гарган илрүүлэх, ухаж мэдэх; б. Нэг тийш болгох) - Би ер нь учраа олохоо болилоо. П.Хорлоо. Багш., үнэн учрыг олох (хэрэг явдлын үнэн мөнийг илрүүлэн гаргах), учрыг нь олж, хужрыг нь тунгаах [зүйр цэцэн үг] (хэрэг явдлыг эцэслэн шийдвэрлэх гэсэн санаа);
5. [шилжсэн] Хэлсэн, хийсэн нь зөв болох, хожих: *олсон наймаа (а. Олз ашиг ихтэй наймаа; б. [шилжсэн] Таарсан хэрэг буюу сэтгэл ханамжтай явдал болсон нь), *нүдийг нь олох (хийвэл зохих зүйлээ онож хийх) - Нүдийг нь олж дээ гэж бодон баярласан сэтгэлээ нууж ядан... байлаа. Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа;
6. Эв, дүйтэй болох: аргаа олох (тухайн зүйлийг хэрхэн хийх эв дүйтэй болох);
7. Бусдын тус дэмийг хүртэх: итгэл олох (бусдын итгэл найдвар хүлээх), дэмжлэг олох (хэн нэгнээс тусламж авах), *нүүр олох (бусдад саймшран тал засах) - Сайхан хүүхний өнгөнд тачаадсан дэргэдийн тэр ламбугай эрх танхил зантай тэр сайхан хүүхэнд нүүр олох гэж элдвээр оролдож байгаад… Б.Ринчен. Үүрийн туяа., нэр олох (а. Нэртэй болох, нэр алдар нь түгэх; б. [шилжсэн] Бусдад сайн хүн мэт харагдахыг хичээх) - Дарс сархдыг бие биеэсээ илүү бэлэглэн нэр олохыг оролдож... байв. Б.Ринчен. Сандо амбан., хутаг олох (а. Их буянтан болж зол жаргал эдлэх; б. [шилжсэн] Олиг өвчин тусах);
8. Үйл хэрэг бүтэмжтэй болох: амжилт олох (ажил хөдөлмөр нь амжилттай болох), явсан нь олох (явсан нэгний нь зөв болох, явсан нь хожих).

--oOo--