Хэвлэх


2024-05-12 11:22:56http://mongoltoli.mn/

ДОТОР

1. Эд юмны дотоод тал: нэхий дотортой (нэхийгээр дотор хийсэн), хурган дотортой (хурганы арьсан дотор бүхий) - Эх нь охиноо хэзээ нэгэн цагт хүний эх болно, тэр цагт үүрийн жавраар нөмөрч өндийж байг гэж нарийн хурган дотортой дээл хийж, дүүгийнх нь хуучин нэхий өлгийг энэ хэр сураг чимээгүй хожмын шинэ хүнд зэхлээ. С. Пүрэв. Гурван говийн зэрэглээ., аяганы дотор (аяганы шингэн зүйл агуулах хонхор тал), дээлийн дотор (а. Дээлэнд; б. Дээлийн дотоод талын давхар) - Халиу дотортой хар савхин дээл байлаа. Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., тогооны дотор (тогооны дотоод тал), өнгө дотор [хоршоо] (юмны хоёр тал буюу гадар дотор тал);


2. Чээж, хэвлийн хөндийн эрхтэн: дотор базлах (гэдэс базлах адил өвдөх), дотор гових (өлсгөлөнд дотор тэсэхгүй болох); дотор зайлагдах (ширүүн явснаас гэдэс зайлагдах), дотор засах (архины шар тайлах), дотор мах (нядалгааны дайвар бүтээгдэхүүн; таван цул хийгээд гэдэс), дотор муудах (хоол шингүүргүй болох), дотор мушгилах (гэдэс базлах), дотор өвдөх (гэдэс өвдөх), дотор хорсох (ходоодны хүчил ихэдсэнээс болж чээж нэлэнхийдээ өвдөлхийлэх), дотор хүйт оргих (а. Даардас хүрэх, жихүүцэх - Даваагийн дотор хүйт оргих шиг болоход хөнжлөөрөө толгойгоо битүүлэн буруу харав. Д. Норов. Өвгөн шувуу; б. [шилжсэн] Жигшил зэвүүцэл төрөх - Түүний хайнга царай, Зэвүүн үгийг санаад Ганболдын дотор хүйт оргих шиг болов. П. Пүрэвсүрэн. Сувилагч тэр хоёр), дотроо онгойлгох (а. Сэтгэл санаагаа сэргээх - Бушуухан л харьж Хараагийнхаа голын жаварт дотроо онгойлгох минь. Р. Ганбат. Хужир нугадаа очих юмсан; б. [шилжсэн] Шараа тайлах), дотрын өвчин (хэвлийн өвчин, чээжний хөндийн өвчин) - Үгүй ингэхэд таны өнөөх дотрын өвчин ашгүй зүгээр болсон уу? Д. Намдаг. Цаг төрийн үймээн., дотор өөх (дотоод эрхтний өөх) - Нэгэн шөнө орноосоо сэм босож, дуу гансрах зүг нөмгөн гэтэж явсаар хүрч очвол өвсөн эмбүүлийн дотор өөхөн дэнгийн гэрэл сүүмэлзэж, залуу хоньчин лимбэ үлээж хэвтвэй. Г. Мэнд-Ооёо. Алтан овоо., дотрын тасаг (дотор өвчнийг анагаан эмчлэх тасаг) - Тэр өдөр Чимэд дотор өвчний тасагт хэвтэв. С.Эрдэнэ. Хонгор зул., дотрын эмч (дотор өвчнийг анагаах эмч) - Үүнд ямар ч дотрын эмч тус болохгүй. Д. Цэдэв. Маргааш би мэс засал хийлгэнэ., гэдэс дотор [хоршоо] (а. Таван цул, зургаан савын ерөнхий нэр - Өнөөх махан уул шиг том хирисээс ганц араг яс нь үлдэж, гэдэс дотор, мах шир үгүй болсонд ийм том амьтныг ганцхан шөнийн дотор чоно нохой амархан идэн баржээ гэж гайхжээ. Б. Ринчен. Заан Залуудай; б. Хоол боловсруулах эрхтэн - Ядаж гэдэс дотор чинь цайх биз! гэж хоёр дахь өдөр сүү хүргэхээр ирсэн Наваан өвгөн хэлжээ. Л. Түдэв. Дархан хүний бурхан ухаан), *дотор газраас өр нэхэх (өлсөх) - Эцэст нь дотор газраас өр нэхсэн тул гэр лүүгээ давхиж хүрлээ. Ж.Пүрэв. Бээлий.

--oOo--