Хэвлэх


2024-05-11 08:48:55http://mongoltoli.mn/

ДАВХАР

1. Дан биш: давхар бүрээс (гэрийн хоёр давхарласан бүрээс), давхар давхар оёх (бөхлөн дахиж оёх), далавчтай онгоц (онгоцны их биеийн хоёр талд бие биеийн дээр давхарлаж байрласан хос далавчтай нисэх онгоц), давхар мэх (угсраа мэх) - Тэгснээ хашир аварга давхар мэх хийн, учраагаа аргагүй сайхан хаяв. Ш. Сүрэнжав. Гангатын Гарьд магнай., давхар нуруу (гэр, байшин зэргийн барилгад давхарлаж тавьсан нуруу), давхар ор (а. Дээр дээр нь давхарласан ор дэр; б. [хуучирсан] Авсны гадуурх хүрээ), давхар хагалбарлах (газар хагалах нэгэн арга, гүн хагалахын тулд хоёр анжсыг өмнө хойно явуулах), давхар харьяат (хоёр улсын харьяалалтай хүн), давхар хүү (мөнгө зээллэгэд нэмж авах хүүгийн хүү), давхар хээ (дагнааст хээ), давхар эрүү (тарган хүний эрүү хүзүүний арьс атираатан нугарсан нь) - Тэр муу давхар эрүүт Лувсанпэрэнлэй намайг ер нь юу гэж бодоо юм бол? Л.Түдэв. Нүүдэл., - Түмэн иргэний чээжинд давхар хорсол зангирсан нь аргагүй. Б.Ринчен. Сандо амбан., давхар шилбэ (зэрэгцээ хос шилбэ), цонхны давхар хүрээ (цонхны хос эмжээр);


2. Давхарлан байгаа юм: гурван давхар (гурав давхарласан юм) - Батмөнх Мандхайн хийлгэсэн гурван давхар ултай гутлыг өмссөн боловч өндөр нь төдий л нэмэгдсэнгүй. Ш.Нацагдорж. Мандхай цэцэн., давхар зам төмөр (үндсэн зам төмөртэй зэргэдээр дугуйн дотор талын хэсэгт байрлуулсан нэмэлт зам төмөр), давхар жэргэ (монгол ардын хөлөгт тоглоом), давхар өлзий (хослуулан урласан өлзий хээ) - Бас хоёр дахь өдөр нь сүрэг цагаан зээр зам хөндлөн гарч өвөрт нь орсон нь давхар давхар өлзий хийморьтой явах нь гэдэг далдын итгэлийг улам ч бататгасан ажээ. С. Дашдооров. Говийн өндөр., давхар суран хазаар (хос сураар зангидсан толгойвч бүхий хазаар), таван давхар (таван удаа давхарласан юм, таван үе) - Манайх есөн давхарт байдаг. Яриа;
3. Нэг төрлийн биш, хэдэн янз: давхар ажилтай (үндсэн ажлын чөлөө завсар гүйцэтгэх өөр ажилтай) - Самбарын өмнө тогжигнон хичээнгүйлэх багшаа харж “энэ нөхөр ч мундаг юм бичсэн байгаа даа” хэмээн шимтэж, тэр зуураа багшийгаа доогтой ажих давхар ажилтай болов. С. Пүрэв. Нартын чөлөөнд жаргал хайрла., давхар ачих (монгол үндэсний бөхийн барилдааны үндсэн мэхийн нэг; нөгөө бөхийн мөрөн дээгүүр давуулах юм уу, сугадан зодгийн хормойгоос атгаж, тэр талынхаа хөлөөр нөгөө бөхийн цаад хөлийн өмнүүр тохож огцом хүчлэн дарж унагана), давхар талст (олон тооны дан талстын ширхгээс эмх замбараагүй чиглэлээр шавалдаж бүтсэн талст бие);
4. Зэрэг зэрэг: давхар давхар сануулах (нэг зүйлийг хэд хэдэн хүн давтан сануулах), давхар давхар хэлэх (нэг зүйлийг хэд хэдэн хүн давтан хэлэх) - Давхар давхар сүрхий юм хэлээд байна. Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа;
5. [шилжсэн] Жирэмсэн: давхар биетэй (хөл хүндтэй, жирэмсэн), бие давхар болох (жирэмсэн болох) - Хүүе Отгон минь чи ийм давхар биетэй байж. Л.Содов. Хаврын нар;
6. [хэл шинжлэл] Хэлний зүй болон тооны ухаанд хэрэглэх нэр: давхар тийн ялгал (нэг үгийн бүтцэд тийн ялгалын нөхцөл давхарлан орох), давхар санаа агуулах (илтгэн таниулж буйгаас өөр зорилго агуулах), давхар хаалт (нэг дор давхацсан хаалт), давхар хашилт (иш татсан үг, ном бичиг, сонин сэтгүүлийн нэр зэрэгт хэрэглэх « » тэмдэг), давхар цэг (хандал үг, өгүүлбэр өгүүлэгчийг тодотгоход хэрэглэх хос цэг; эл цэгээс хойш тоочсон, өгүүлсэн хэсэг нь урдах хэсэгтэйгээ шалтгааны, тайлбарласан гэх мэт утгын холбоотойг заадаг); 6. Эерэг тэгш тоо.

--oOo--