Хэвлэх


2024-05-12 11:01:54http://mongoltoli.mn/

ШҮҮРЭХ

1. Юмыг бусдаас урьтаж, цочмог, түргэн булаан авах: шүүрэн авах (цочмог түргэн булаан авах) - Санаашран бодовч эгцлэн харсангүй, нүцгэн биеэ халхлахыг яаран тэрлэгээ санд мэнд шүүрэн авч хөдрөв. Б.Чойндон. Галбын говьд., шүүрэн барих (түргэн барьж авах) - Миний айдас хүрч ухарсанд, тэр ухасхийн мөрөн дээрээс шүүрэн барилаа. Д.Маам. Тэмээний дууль., гараас нь шүүрэх (гараас нь түргэн барьж авах);


2. Элээ, бүргэд зэргийн жижиг амьтан болон юмыг базаж самардан авах: бүргэд шүүрэх (бүргэд юм базаж самардан авах), элээ шүүрэх (элээ юм базаж самардан авах) - Хангарди шувуу унагыг шүүрчээ, дэрсэн нум сумаар харватал, нэг юм ойчжээ. Халх ардын тууль;
3. Юмыг гараар самардан авах: чулуу шүүрэх (чулууг гараар самардан авах) - Суух гээд чулуу шүүрэх. Ж.Дашдорж. Монгол цэцэн үгийн далай., шагай шүүрэх (шагайг гараар базаж самардан авах);
4. [шилжсэн] Юманд шүргэх, ойртох, хүрэх төдий болох: өвсөн толгой шүүрэх (морь, мал өвсний толгойг явуут дундаа зулгаах) - Амгайвчтай байхдаа ус шимэн ууж, аяар сажлахдаа өвсөн толгой шүүрч, номхон хул дөрвөн цагт, ноолгор тохомтой янгиа эмээлтэй байв. Б.Жамд. Сэтгэлийн нууц., өндөр өвс дөрөө шүүрэх (өндөр ургасан өвс, дөрөө шүргэх, хүрэх), оройн нар, уулын толгой шүүрэх (оройн шингэж буй нар, уулын толгойд ойртох, хүрэх мэт болох);
5. [шилжсэн] Наслах - Дөнгөж гуч шүүрч яваа болов уу гэмээр цэл залуу хүн байв. С.Лочин нар. Галтай залуу нас.

--oOo--