Хэвлэх


2024-05-08 08:35:46http://mongoltoli.mn/

ШИРҮҮН

1. Зөөлөн гэдгийн эсрэг утга: ширүүн арьс (зөөлөн биш арьс), ширүүн билүү (гадна тал нь хатуу, арзгар билүү, гуранз), ширүүн гар (а. Эвэршсэн гар - Буяндэлгэр сайртай ширүүн гараараа, хатны зөөлөн гарт хүрэв. С.Дашдэндэв. Улаан наран; б. [шилжсэн] Хатуу харгис зантай), ширүүн гараар өсгөх (хатуу чанга өсгөж хүмүүжүүлэх), ширүүн бороо (ус ихтэй азарган бороо) - Хүрлээгийн морь ширүүн бороо уруудан, чихээ хулмалзуулан зогсоно. П.Хорлоо. Багш., ширүүн даавуу (том ширхэгтэй даавуу), ширүүн найруулга [хуучирсан] (хийн түрэлт ихтэй, хатуу гийгүүлэгч үсгүүд олон орсон байдал), ширүүн үс (зөөлөн биш үс), хатуу ширүүн [хоршоо] (харгис догшин) - Хатуу ширүүн байгалийн атар онгон нууц өөд хүн хүнээс түрүүнд нэвтэрч гарав. Ж.Дамдин. Миний монгол;


2. [шилжсэн] Морь малын зан авир хурц: ширүүн морь (хурц зан авиртай морь), хурц ширүүн [хоршоо] (огцом догшин);
3. [шилжсэн] Хүний үг, зан байдал хатуу догшин - Цэргийн ахлагч өндөр чийрэг биетэй, өтгөн шар сахлаа сэрвийлгэсэн, ширүүн байрын эр дугуй цэнхэр нүднийхээ сүртэй харцыг Тамжидын бэлцгэр нүүрэн дээр эгц тусгав. Б.Нямаа. Арандалынхан., ширүүн авир (догшин авир) - Сая ирсэн Далайханы элчид би жаахан ширүүн авир гаргасан байж магадгүй. Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа., ширүүн дайн (хүч тэнцвэргүй хатуу ширүүн дайн), ширүүн зан (догшин зан), ширүүн салхи (хүч ихтэй салхи) - Ширүүн салхи ой модыг шуугиулж, цасны саарал үүлс ярагдан, газар тэнгэрийн савслагаар ганц хоёр од гялав цалав хийж харагдав. Б.Нямаа. Арандалынхан., ширүүн тулалдаан (үхэх сэхэхээ үзэлцсэн тулаан) - Чуулалт хаалганы хүнд нүсэр бэхлэлтийг эзлэх, аймшигт ширүүн тулалдаан эхэллээ. Т.Рэнцэн. Шинэ даваа., ширүүн үг хэлэх (зандран дайрч хатуу үг хэлэх) - За нөхөд минь уучлаарай, би та нарт ширүүн үг хэлчих шиг боллоо. Л.Түдэв. Нүүдэл., ширүүн харцтай (догшин харцтай) - Суман дарга ширүүн харцтай том хар нүдээ эргэлдүүлж байв. П.Хорлоо. Багш., ширүүн хүн (хатуу, догшин зан авиртай хүн) - Хүү бэйл нь угийн догшин ширүүн хүн гэсэн ч тэр өдөр царай зүс нь барайчхаад бүр шалчийж гүйцсэн байлаа. С.Дашдэндэв. Улаан наран., ширүүн эсэргүүцэл (хүчтэй, хатуу эсэргүүцэл), ширүүн догшин [хоршоо] (хатуу харгис авир) - Хэрэв өрсөлдөгч амьтан ширүүн догшин хөдөлбөл мөн тэрчлэн хөдөлдөг юм. Ж.Дамдин. Миний монгол.

--oOo--