Хэвлэх


2024-05-13 05:39:38http://mongoltoli.mn/

ЦУС

1. Хүн, амьтны биеийн судсаар гүйх тэжээл болон хүчилтөрөгчөөр хангах, улаан өнгө бүхий шингэн: цус алдах (судас гэмтэх, огтлох, хагарах, тасрахад цус гоожих), цус асгарах (а. Цус ихээр гоожих; б. [шилжсэн] Дайн дажин болж олон хүн шархтах, үхэж үрэгдэх), цус багадах (цусны нэгж эзлэхүүнд байх эритроцитийн тоо буюу гемоглобин багасах), цус багатай (хэвийн хэмжээнээс цус нь бага болсон), цус буух (а. Эд эрхтний аль нэг хэсэгт судас тэлэгдэж, цусны урсгал нэмэгдэж хэмжээ нь ихсэх; б. Морь малын хөл доголох нэг зүйл өвчин), цус гарах (цус гоожих), цус бүлэгнэх (а. Цус өтгөрөх; б. Цусны сийвэнд уусмал орших фибриноген үл уусах фибрин болж хувирах), цус буух (морь малын хөлд цус хурснаас болж, доголох нэг зүйл өвчин), цус нөжрөх (а. Цус бүлэгнэх; б. Гэмтсэн хэсэгт хөх няц тогтох), цус нөхөх ~ цус төлжүүлэх (а. Цусны улаан цогц буюу улаан бөөмийг нэмэгдүүлэх; б. Өвчтөнд бусдын цусыг авч хийх), цус ойх (нүдний цагаан дотор цус хуралдах), цус орлох шингэн (цус орлуулж найруулсан, цусны үүсгэл агуулсан олон найрлагатай шингэн), цус өгөх (бусдад туслахаар цусаа өгөх), цус сэлбэх (цус багадах, цус алдахад хэрэглэх цус төлжүүлэх, хордлого тайлах зорилготой засал эмчилгээ), цус тогтох (цус хурах), цус харвах (бие махбодын дотор судас гэмтсэнээс цус алдрах), цус хурах (цус нэг хэсэг газар бөөгнөрөн нөжрөх, хүрэнтэх), цус цутгах (нядалсан малын цусыг гурил, сонгино зэрэгтэй хольж, гэдэс ходоодонд нь хийж чанаж болгохоор бэлтгэх), цусаа урсгах (дайн тулаанд амь үрэгдэх, шархтах), цусаар баах (өвчний улмаас ялгадастай нь хамт цус гарах), цусаар бөөлжих (амаар нь их цус огшуулан гарах), цусаар бялдах (энд тэндгүй цус нялах), цусаар ханиалгах (ханиахад цус гарах), цусаар шээх (шээстэй нь хамт цус гарах), цусан барилдлага (ураг удмын ойрын сүлбээ), цусан бичиг (цусаараа бичсэн бичиг), цусан гавьяа (дайн байлдаанд цусаа урсгаж байж байгуулсан гавьяа зүтгэл), цусан зээрд (адууны зүсэм маш улаан зээрдийг), цусан өшөө (элгэн садан болон дотно хүнийг нь хорлосон, алсан этгээдэд санах хорсол занал), цусан суулга ~ цусан чацга (бактериар халдварладаг гэдэсний халдварт өвчин), цусан төрөл (эхийн талын төрөл), цусан улаан (ув улаан), цусан хатгалга (уушгины хүнд хатгаа өвчин), цусан чацга (цустай гүйлгэдэг гэдэсний халдварт өвчин), цусан эвэр (хавар бугын төрлийн гөрөөсний, хуучин эвэр нь унаж, шинээр бүрэлдэн ургаж буй ясжаагүй зөөлөн эвэр), цусны бүлэг (хүн, амьтны цусны нийцэх чанараар ангилах бүлэг), цусны даралт (судасны дотуур урсах цус, судасны хананд даралт үүсгэх), цусны сийвэн (цусыг бүлэгнүүлэлгүй, эсээс нь салгахад үлдэх шингэн хэсэг), цусны судал (цус гүйх гуурслаг эрхтэн), цусны шар ус (цусны цайван), цусны шимүүр хорхой (цус сорогч хорхой), цусны эргэлт (зүрхний агшилтын хүчээр бие махбодод эргэлдэх цусны хөдөлгөөн), цэвэр цусны (үүлдэр холилдоогүй, хольцгүй), цэвэр цусны азарга ~ цэвэр цусны хуц (үүлдэр холилдоогүй азарга, хуц), цус нөж [хоршоо] (бүлэгнэж өтгөрсөн болон шингэн цус) - Цус нөжөө цувруулсан хүн харагдав. Б.Ринчен. Гүнж., цус шүүс [хоршоо] (шингэн цус болон шүүс) - Бие хутга жадны доор шурган, цус шүүсээр эсэргүүцэж ... Гурван улсын үлгэр., *цус гаргах (ан амьтан агнах), *мах цусны холбоотой (ураг төрлийн холбоотой), *нас бага, цус шингэн (бага балчир, үзэж сонссон зүйл цөөн), *оготнын хамраас цус гаргаж үзээгүй (ан хийж үзээгүй), *цусаар уйлсан ч (яасан ч, хэрхэвч) - Эцгээ цусаар уйлж ирсэн ч уучилж чадахгүй юм. Д.Гармаа. Цагаан булаг., *цусыг хормойлуулах (алах) - Юу гэнээ. Тэр сүрхий ламыгаа аваад ир! Цөмийн чинь цусыг хормойлуулаад өгье. Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал;


2. [шилжсэн] Хараалын үг.

--oOo--