1. Аливаа юмыг хэмжүүрээр болон багцаалах мэтээр хэмжээг нь олох - Нум гэгдэх нь аль эрт нум сумны ид үеэс тариалантай байж газраа нумаар хэмжиж байсны гэрч буй заа. Ж.Дамдин. Үймээний жил: газар хэмжих (тусгай зориулалтын багажаар газрын хэмжээг нь олох) - Нэг хоёроороо, бөөн бөөнөөрөө ирж, нөгөө л хуваарьтай газрыг дахин хэмжиж эхлэв. Ч.Чимид. Хавар намар., даавуу хэмжих (даавууг хэмжих багажаар болон багцаалан хэмжээг нь гаргах), -Худалдаачин би мөнгө тоолж, цэмбэ хэмжихээс өөр юу ч мэдэхгүй билээ. Б.Ян. Чингис хаан., зайг нь хэмжих (юмны зайг нь хэмжих багажаар олох), өндрийг нь хэмжих (өндрийн нь хэмжээг гаргах) - Өндрийг хэмжихэд, хүн малын биеэр хэмжээг тодорхойлно. Х.Нямбуу. Хамгийн эрхэм ёсон., хэмжих ухаан (орон зайн хэлбэр, түүнийг хэмжих зүй тогтоолыг судлах тооны ухааны салбар), эзлэхүүнийг хэмжих (юмны багтаамжийг нь олох, гаргах), хэмжин зурах (тусгай багажийн тусламжтайгаар зурах), хэлж болохгүй холын зам, хэмжиж болохгүй далайн ёроол [зүйр цэцэн үг] (маш хол, гүнзгий гэсэн санаа);

---

2. [шилжсэн] Хэмжээлэх, хязгаарлах, хэмнэх гамнах: идэх уухаа хэмжих (идэх уухаа хязгаарлах, хэмнэх).