Хүн, тархиныхаа үйл ажиллагаагаар бүтээх, голдуу итгэл, сэтгэлдээ горилсон ирээдүйн төсөөлөл, эрмэлзэл: эрмэлзэн мөрөөдөх сэтгэл: хүсэл биелэх (хүсэж мөрөөдөж явсан зүйл биелэх, хэрэгжих) - Ёстой тийм, одоо тэгээд хар санааных нь хүсэл биелсэнд баярлаад, бидний дунд зогсож ч байж магадгүй. С.Лочин. Сэтгэлийн өнгө., хүсэл төрөх (ямар нэг зүйл хийж бүтээх эрмэлзэл бий болох) - Нэгэнт амиа алдах бол эртний сайн нөхөр Хатанбаатарт сонссон мэдсэнээ хэлэх хүсэл төрөв. Л.Түдэв. Улаан долгион., хүсэл хөдлөх (а. Урам сэргэх, сэтгэл хөдлөх; б. Хайр дурлал төрөх), хүслийн таван эрдэнэ [шашин] (бурхан шүтээнд хэрэглэдэг дүрсийн, дууны, үнэрийн, амтны, хүртэхүйн бэлгэдлийн тахилын нэр: хүслийн таван эрдэнийг бурхны мэлмий, чих, хамар, хэл, лагшинд зориулан өргөнө), хүслээ биелүүлэх (мөрөөдлөө хэрэгжүүлэх) - Итгэлт итгэлээ алдаагүй цагт хүслээ биелүүлж заавал чадна. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., хүсэн ерөөх (сайн сайхныг дэвшүүлэх) - Хайртай хонгор чамтайгаа, хойд насанд эргэж төрөөд, хорвоогийн амгалант оронд хүн болохыг хүсэн ерөөнө. С.Буяннэмэх. Түүвэр зохиол., ажиллах хүсэл (ажил хөдөлмөр хийх эрмэлзэл), идэх хүсэл (юм идэх дур сонирхол), нийгмийн хүсэл сонирхлыг дагуулах (нийгмийн үзэл бодолтой нийцүүлэх), хүүхдийн хүсэл болох (хүүхэдтэй болохыг мөрөөдөх) - Нас ахиж яваагаа бодон дэр холбосон цагаасаа эхлээд үр хүүхдийн хүсэл болсоор Соосой охиныг найман сартай байхад нь үрчлэн авчээ. “Цог” сэтгүүл., сурах хүсэл (юм сурч мэдэх эрмэлзэл), унтахыг хүсэх (унтмаар санагдах) - Дангаа унтахыг хүсэж нүдээ аньсан ч нойр нь үл хүрч, өдрийн явдлууд бодогдоод болохгүй байв. Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., юу санасан есөн хүсэл (санасан бүхэн нь) - Та бүхний юу санасан есөн хүсэл сэтгэлчлэн бүтэх болтугай гэж ерөөл тавья гэхэд, хэлмэрч орчуулмагц цэргүүд дахин алга ташив. С.Удвал. Их хувь заяа., бодол хүсэл [хоршоо] (хувь хүний бодол санаа, эрмэлзэн мөрөөдөх сэтгэл) - Түүний дотоод бодол хүсэл нүүрэн дээр нь бичээстэй юм шиг харагдаж байв. Б.Бааст. Хяруу унасан цагаар., дур хүсэл [хоршоо] (хүсэл сонирхол) - Хүн өөрийн аз жаргал, дур хүслийн төлөө тэмцэх ёстой. С.Лочин. Сэтгэлийн өнгө., санал хүсэл [хоршоо] (хүний бодол санаа) - За хэнд ямар санал хүсэл байна вэ?; Б.Чойндон. Галбын говьд., хүсэл зориг [хоршоо] (хүссэнээ биелүүлэхийн төлөө шийдсэн санаа) - Уг нь өөрөө л газар үзнэ, ажил хийнэ гэж ирсэн юм даа. Хүсэл зориг гэдэг гайхамшгийн юм байгаа юм. С.Удвал. Та бид уулзана., хүсэл найдвар [хоршоо] (хүсэж найдах сэтгэл), хүсэл мөрөөдөл [хоршоо] (сайн сайхны тухай эрмэлзэн санаашрах бодол) - Улс төр бэхжин Тунгалаг Тамирын хөндийд энх амьдрал, хүсэл мөрөөдөл, хайр дурлал улам ч гоо үзэсгэлэнтэй тайван сайхнаар цэцэглэв. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., хүсэл санаа [хоршоо] (эрмэлзэн мөрөөдөх бодол), хүсэл санал [хоршоо] (аливаа зүйлийг мөрөөдөн бодох нь), хүсэл сонирхол [хоршоо] (аливааг шохоорхох сэтгэл) - Хамгийн гол нь өөрийнхөө хүсэл сонирхол, авьяас билгээ харгалзах нь чухал юм. Д.Гарамжав. Нэгэн өглөө., хүсэл сэтгэл [хоршоо] (юмыг эрмэлзэн мөрөөдөх сэтгэл), хүсэл тачаал [хоршоо] (шунан дурлах сэтгэл) - Арандал хэдэн хоног эргэлзэн үймэрсний эцэст, танхил охиноо хүсэл тачаалын гал нь бадарч яваа залуу эрийн хань бараа болгож холын аянд мордуулахаар болов. Б.Нямаа. Арандалынхан., хүсэл тэмүүлэл [хоршоо] (ямар нэг зүйлд дуршин бахдах эрмэлзэл, мөрөөдөл), хүсэл шаардлага [хоршоо] (хүссэнийг биелүүлэхийн төлөө гүйцэтгэвэл зохих зүйл), хүсэл хясал [хоршоо] (хүслэн хяслан) - Хүсэл хясал хосолсон хорвоод бурууг нь тохлоо, хүний хүүгийн тавилан гэж хоёулаа шүүрс алдлаа. Д.Гарамжав. Нэгэн өглөө., хүсэл шунал [хоршоо] (мөрөөдөл, хомхой сэтгэл) - Би хэрвээ хүсэл шунал арилбаас зуун овогтон хэрхэн хэтэрхийлэн явж чадах буй. В.Инжаннаши. Хөх судар: хүсэл эрмэлзэл [хоршоо] (хүний мөрөөдөн тэмүүлэх сэтгэл) - Хаанаас ч юм бэ шөнөдөө төлжин хоносон их хүч, хүсэл эрмэлзлийг минь улам бадрааж, урагш даллан дуудах шиг болдог юм. Л.Дашням. Бурхантын цэцэг., хүсэл ихтийн хүзүүг дар, омог ихтийн омрууг дар [зүйр цэцэн үг] (хэтэрхий их омог бардам зан хэрэггүй гэсэн санаа), хүсэл байвал цөхрөхгүй, хүчин байвал сөхрөхгүй [зүйр цэцэн үг] (зорьсноосоо бүү шантар гэсэн санаа); хүсэлдээ хүлэгдэж, хүлээсэндээ тэлэгдэх [зүйр цэцэн үг] (болж бүтэхгүй зүйл мөрөөдөн түүндээ хэт автан юу ч хийж чадахаа болих гэсэн утга).