Хэвлэх


2024-05-12 12:00:16http://mongoltoli.mn/

ХҮРГЭХ

1. Очих газарт дагуулж аваачиж өгөх: гэрт нь хүргэх (гэрт нь аваачиж өгөх) - Энэ авгайг гэрт нь хүргэж өг! Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа., мах хүргэх (мах аваачиж өгөх) - Мах хүргэж тав арван мөнгө олж хэдэн өдөр турш нэг хоёр янчаанаас үл хэтэрнэ. Ц.Дамдинсүрэн. Гологдсон хүүхэн;


2. Хүрэлцэх: гар хүргэх (аливаа юмыг гараар хүрэлцэх, барих) - Содном хуучин хэвээрээ хэсэг сууснаа алгуур босож Долгорын ард очоод “Битгий уйл” гээд мөрөнд нь гараа зөөлөн хүргэв. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., ам хүргэх (амсах төдий болох), уруул хүргэх (а. Үнсэх, таалах төдий байх; б. Дөнгөж амсах төдий - Должид авгай ирсэн хүмүүст цай идээ өгсний дараа нөгөө хадгалсан хатуухан юмнаасаа аягалаад барихад дөнгөж уруул хүргээд уусангүй. Б.Догмид. Цэнхэрлэн харагдана);
3. Илгээх, явуулах, өгөх: бичиг хүргэх (бичиг хүргэж өгөх) - Зүүн сумдад бичиг хүргээд буцаж яваа ажээ. Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., бэлэг хүргэх (бэлэг гардуулах), ес хүргэх [хуучирсан] (ихэс дээдэст, есөн цагааны бэлэг өргөн барих), зар хүргэх (зар дуулгах) - Найрын зар жич хүргэнэ гэж хэлээд босоход, ламтан ч босож барьцынхаа юмыг ваадагнан бүслээд дотоод хормойгоо сэгсрэв. З.Баттулга. Уяхан замбуутив., мэдээ хүргэх (бусдад мэдээ дуулгах) - Өглөө болгож майхандаа ирэхэд, хот руу мэдээ хүргэхээр хүн явсан байлаа. С.Удвал. Та бид уулзана., төрхөмд нь хүргэх (бэрийг төрсөн гэрт нь буцаах), хов хүргэх (хүмүүсийн хооронд хов зөөх) - Чи чинь улааныханд их хов хүргэдэг хувьсгалч хүүхэн гэл үү? Тэгвэл одоо намайг энд байна гэж очиж хэлээд ирэхгүй юу? гэв. Д.Гарамжав. Нэгэн өглөө., хүн хүргэж өгөх (хүнийг очих гэсэн газарт нь аваачиж өгөх) - Хаа хүрэх юм, би таныг хүргэж өгье гэлээ. С.Удвал. Их хувь заяа., юм хүргэж өгөх (хүнд юм аваачиж өгөх) - Тэр хэдэн авгайд цэргийн хүнснээс мах будаа өгч байсан учир тэдэнд юм хүргэж өгөх гэж цэргүүд булаалдан нэгэн удаа зодоон гарав. С.Удвал. Их хувь заяа;
4. Хугацааг нь тулгах - Гал өөдлүүлж, газар угсаа мэдэх ухаант бэртэй болох сон гэж сураг тавин хүлээсээр хүүгээ өдий хүргэжээ. З.Баттулга. Уяхан замбуутив., санасанд хүргэх ~ туйлд нь хүргэх (эцэст нь тулгах, зорьсондоо хүрэх) - Тэгээд санаагаа туйлд нь хүргэж байж мориныхоо жолоог татах учиртай улс боллоо. Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа., үд хүргэх (үд болтол) - Наадам, бараг үд хүргэж эхлэв. Б.Сосорбарам. Очсын хүрээлэн., эцэст нь хүргэх (туйлд нь тулгах);
5. Мэдэгдэх, дуулгах: мэнд хүргэх (мэнд амрыг эрэх), сонорт хүргэх (тухайн хүнд дуулгах, мэдэгдэх), хэл хүргэх (хэл чимээ, сураг ажиг дуулгах) - Их л муу байна гэж хүн хэл хүргэж ирсэнд, орон нутаг хамгаалах цэрэг дээр байсан би, яаран давхиж билээ. Ж.Дамдин. Үймээний жил;
6. Баяр талархал илэрхийлэх: баяр хүргэх (талархал дэвшүүлэх) - Та нарын амжилттай ажилласан явдалд баяр хүргэе гээд гарыг нь чангаар атгажээ. С.Лочин. Сэтгэлийн өнгө., баярын мэнд хүргэх (баярын мэнд дэвшүүлэх) - Баясгалант шинэ жилийн баярын мэндийг хүргэе. Д.Цэвэгмид. Зохиолын түүвэр., гашуудал хүргэх (эмгэнэл илэрхийлэх);
7. Учруулах: гэм хүргэх (хор болох), тус хүргэх (дэмжлэг болох) - Ард түмэндээ үнэхээр тус хүргэе гэвэл бэрхшээлээс айж, аятай тохьтой газар хоргодохын хэрэг алга. С.Эрдэнэ. Хонгорзул., *хор хүргэх (гай тарих) - Гэтэл энэ маань хонийг аврах хэрэгт огт тус болсонгүй, харин хор хүргэдэг болов. Ц.Дамдинсүрэн. Түүвэр зохиол., *хошуу хүргэх (хов зөөх) -
8. Өрнүүлэх: инээд хүргэх (хүнийг хөхүүлэн баясуулах) - Дахиад санахгүй болгочих юм бидэнд бас бий гэж хэлээд амьтны инээд хүргэлээ. Ч.Чимид. Хавар намар., дур хүргэх (сэтгэлийг татах);
9. Хүний эгдүү, уур унтууг хөдөлгөх: зэвүү хүргэх (бусдын эгдүү хөдөлгөх) - Монгол ном үзүүлье гэж хэлээд хадам эцгийнхээ зэвүүг хүргэнэ. Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., уур хүргэх (хүнийг унтууцуулах), хүний дургүй хүргэх (хүнийг эгдүүцүүлэх) - Гэтэл Гүнсэн хүүхнийг дурамжхан байсан болохоор хүний дургүй хүргэж магад гэж санаад арай ч утасдчихгүй тэсээд байжээ. Ж.Бямба. Их аяныхан.

--oOo--