Хэвлэх


2025-08-07 09:13:45http://mongoltoli.mn/

ХҮЖ

Анхилмал сайхан үнэртэй зүйлийг талхалж найруулан хийсэн, бурхан тахил, гэр орон зэргийн ариутгалд хэрэглэх зүйл: хүж барилцах ёс (монголчуудын дунд дэлгэрсэн ах дүү бололцох уламжлалт нэг ёс заншил: төрсөн ах дүүгүй ганц бие хүмүүс хоорондоо хүж барилцаж, ах дүү болдог: хүж барьж, ном уншуулаад эрхий хурууныхаа цусыг гаргаж, бие биедээ амсуулна - Тэр хоёр бол хүж барилцсан ах дүү нар байгаа юм. Яриа), хүж барих (а. Хүж асаах; б. [хуучирсан] Хүж асаан тэнгэрт мөргөн ёсолж, журмын ах дүү бололцох), хүж уугиулах (хүж асаан үнэртүүлэх) - Хүж уугиулан сууна. Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., хүж шатаах (хүж асаах), хүжний онгоц (хүж агуулах, уугиулах уртхан сав), хүжний үнэр (хүжний анхилам сайхан үнэр) - Энэхэн хоромд ордонд огт чимээ аниргүй, зөвхөн Богдын амьсгаа авах нь тод сонстож, арц хүжийн үнэр анхилна. С.Удвал. Их хувь заяа., хүжний утаа (хүж асаахад гарах утаа) - Улаан шар жанч нь дэлхийгээ дүүрээд тунална, улаан шар хүжний утаа огторгуйгаа дүүрээд анхилна. Д.Равжаа. Зохиолын эмхэтгэл., хүжний хатгуур (хүж хатгаж асаах хэрэгсэл), арц хүж [хоршоо] (шатаан үнэр гаргах зүйл) - Арц хүжийн үнэр ханхалсан, ариун сайхан газар байлаа. “Цог” сэтгүүл., зул хүж [хоршоо] (шашны ном уншихад, асааж уугиулдаг зүйл) - Хатан нь ихэд сандарч бурхандаа зул хүж өргөөд л зогсоо чөлөөгүй мөргөөд байжээ. С.Дашдэндэв. Улаан наран., үнэртэн хүжис [хоршоо] (анхилам сайхан үнэртэй зүйлс), хүж өвс [ургамал] (угийн хэсэг нь модлог, иш салаа маш олон, бариулгүй навчтай, олон наст өвслөг ургамал: шатаахад сайхан үнэр гарна: бүхэл өвс нь эмд орно), хүж хорхой [амьтан] (хүж мэт уртлаг хэлбэртэй нэгэн зүйл шимэгч хорхой, бохир ус идээгээр дамжин хүн малын гэдсэнд ойр бойжно), хүж өвс [ургамал] (угийн хэсэг модлог, иш салаа маш олон, бариулгүй навчтай олон наст өвс: бүхэл өвс нь эмийн найрлагад орно, шатаахад сайхан үнэр гарна), лууны хүжин мод [ургамал] (дүгрэг навчтай, үр цэцэг байхгүй, маш өндөр, шүүс ихтэй нэгэн зүйл мод), хүжинд дөлгүй, хүргэнд нулимсгүй [зүйр цэцэн үг] (хар элгийн хүнээс харамсах сэтгэл гарахгүй гэсэн санаа).

--oOo--