Хэвлэх


2025-08-11 11:22:25http://mongoltoli.mn/

ХУМИХ

1. Тархай бутархай байсан юмыг хурааж цуглуулах - Ямар ч болов тэдний тарааж хаялсан юмыг хумьж авч янзлан богцондоо буцааж хийлээ. Ж.Дамдин. Үймээний жил., хумин базах (цуглуулан атгаж авах) - Биеэ чамладаггүйг нь яах вэ гэж шивгэнээд Базар захиаг хумин базаж хогийн саванд хаясан ажээ. Д.Цэдэв. Айргийн амт., ажлаа хумих (хийж байсан ажлаа хурааж цэгцлэх), мал сүргээ хумих (тарж бутарсан малаа хурааж цуглуулах) - Их сүргийн зүүн захыг хумин, гал зэрд зүсмийн морьтой эр шогшуулна. Д.Цэдэв. Айргийн амт., цулбуураа хумих (цулбуураа богиносгож барих) - Нэг гартаа жолоо цулбуураа хумин атгаж, нөгөө гараараа ташаагаа тулан гүн бодолд дарагдан явна. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., юм хумаа хумьж тавих (ойр зуурын хэрэгцээт зүйлээ эмхэлж тавих), хураах хумих [хоршоо] (цуглуулах, эмхлэх);


2. Боож баглах, хумхих: гарыг нь хумих (гарыг нь баглаж барих) - Хоёр гарыг нь нэг гараар хумьж ард нь бариад авав. С.Удвал. Их хувь заяа., далавчаа хумих (шувуу дэлгэсэн далавчаа хураах) - Үе үе загас шүүрэхээр далавчаа хумин ус руу шумбана. Ж.Бямба. Их аяныхан., дэлбээгээ хумих (цэцэг дэлбээгээ хаах, хураах) - Үлгэрлэвэл сарны гэрэлд цэцэг дэлгэрэх боловч үзэсгэлэнт лянхуа навчаа хумих мэт. Субашид., хүүдийний ам хумих (хүүдийний ам боох);
3. Дэлгэж тавьсан юмыг цуглуулах, эмхлэх: аргалаа хумих (дэлгэж хатаасан аргалаа хурааж, цуглуулж авах), дэлгэцтэй ааруулаа хумьж авах (дэлгэцтэй ааруулаа хурааж авах);
4. [шилжсэн] Хэрэггүй дэмий зүйл хийх, хэлэхийг болих: амаа хумих ~ амаа хумхих (дэмий олон юм үл өгүүлэх, амаа татах), хөлөө хумих (а. Хөлөө татаж авах; б. [шилжсэн] Гадуур дэмий тэнүүчлэн явахаа болих).

--oOo--