Хэвлэх


2024-04-25 01:40:53http://mongoltoli.mn/

ХИЙМОРЬ

1. Айл гэрийн цог залийг бадруулдаг, хэжимтэй морин дээр хүслийг хангагч чандмань эрдэнэ ачсан зураг бүхий дарцаг;


2. [шилжсэн] Цог заль, цог жавхаа - Аав ээж хоёр нь гүйцэд тэнхрээгүй биеэ ална гэж хоригловч хэвтсээр байгаад бохирч хөшсөн үе мөчөө тэнийлгэж, хээрийн салхинд олны дуулианд явж хийморио сэргээе гэсээр байгаад гарсан хэрэг. С.Эрдэнэ. Түймэр., хийморь бадрах (а. Улам дэвжих, аз нь ивээх; б. Цог заль нэмэгдэх), эрийн хийморь бадрах (эр хүний аз ивээж, цог заль нь нэмэгдэх), хийморь босох (цог заль, аз завшаан сайтай болох), хийморь доройтох (хэрэг явдал бүтэмжгүй болох), хийморь нь дэгдэх (гэнэт их дэгжрэх, явдал бүтэмжтэй болох, аз завшаан таарах), хийморь дэлгэрэх (хэрэг явдал бүтэмжтэй болох), хийморь хийсгэх (а. Монголчуудын цагаан сарын арван гурванд юмуу арван таванд уулан дээр гарч хийморийн дарцаг хийсгэх зан үйл; б. Цог жавхаагаа бадруулах), хийморь сэргэх (цог золбоо нь бадарч, ажил үйлс нь бүтэмжтэй сайн болох), хийморийн буулт (хийморио сэргээх зан үйл),  хийморийн буулттай өдөр (хүний хийморио сэргээх үйл явуулах өдөр) хийморийн сан (хүн хийморио сэргээх, цог золбоогоо бадраах, ажил үйлсээ бүтээх зорилгоор уншуулах шашны ном, зан үйл), хийморь сүлд [хоршоо] (цог заль, сүр жавхлан) - Таван зүйлийн тахил хадгаар чимсэн танхил биеэ хийморь сүлдээр сэргээсэн. “Ардын эрх” сонин., хийморь нь хазайх (үйл явдал бүтэмжгүй болох), хийморь нь хийсэх (хийморьгүй болох), хийморь хэвтэх (цог жавхаа буурах, сүр сүлдгүй болох, уруу дорой болох), хийморь лундаа [хоршоо] (цог жавхаа, сүр сүлд), аз хийморь [хоршоо] (зол завшаан болон цог жавхаа) - Аз хийморь сэргэнэ, төрийн сүлдэндээ сүсэглэж, зүтгэж явъя гэлээ. С.Удвал. Их хувь заяа., сүлд хийморь [хоршоо] (сүр жавхлан болон цог заль), цог хийморь [хоршоо] (сүр сүлд, өнгө жавхаа), *хийморийг нь ямаа хивэх (унхиа муутай болох, авхаалж самбаагүй, ажил үйлс нь бүтэлгүйтэх) - Манай хөгшдүүл гэдэг мөн ч ястай улс шүү гэхэд өвгөн жаалхан сэргэх шиг болж, ямар ястай байх вэ? хийморийг минь ямаа хивж орхижээ. Б.Бааст. Сүүдэр., хийморь нь доройтож, хишиг буян нь зайлах [зүйр цэцэн үг] (цог заль нь буурч, аз нь хаях).

--oOo--