Хэвлэх


2024-05-14 01:28:17http://mongoltoli.mn/

ХАНЬ

1. Хүний аж амьдрал, аян замд бараа болох, ажил албанд хамт ажилладаг, хамт байх нөхөр: хань болох (а. Хань бараа болж дагалдаж явах; б. Хань нөхөр болох) - Хамт өсөөд хань болж өссөн хайрт нөхөр Зэлмэ минь чамайг есөн удаа осол гаргахад... Монголын нууц товчоо., хань сайтай (а. Аян замд, ажил хэрэгт түшиг сайтай; б. Олон сайхан найз нөхөртэй; в. Ханилсан нөхөр нь хүн чанартай), хань муутай (а. Ажил хэрэг, аян замд явахад түшиг муутай; б. Сайн найз нөхөр байхгүй буюу цөөн; в. Ханилсан нөхөр нь хүн чанар муутай), хань татах (бусдыг хань нөхөр болгохын тулд биедээ татах, хамтрах) - Би анд явахдаа тэгж амьтан хүнийг хань татдаггүй, дуртай өдрөө л харанхуй балар ой тайга руу яваад өгнө. Д.Мягмар. Нэгэн байшингийн тууж., хань хамсаатан (нэг зорилготой хүмүүс), хань хийх (хүн, амьтныг өөрийн хань бараа болгох), замын хань (а. Аян, явдалд нөхөр болон явагч; б. [шилжсэн] Үйл ажилдаа түр ашиглах хүмүүс), сайн хань (сайн нөхөр) - Сайн хань насны жаргал эдлүүлнэ, саар хань насны зовлон эдлүүлнэ. ААЗ., үнэнч хань (а. Үнэнч нөхөр; б. Үнэнч эхнэр /нөхөр/), хань хамсаа [хоршоо] (хамтрагч) - Туслах нөхөр хэрэгтэй гэж бодоод хань хамсаа болох нөхөр сэлт эрж явсаар олов. Монгол ардын домог үлгэр., хашаа муутай бол малаа алдахын тэмдэг, хань муутай бол хүнээ гээхийн тэмдэг [зүйр цэцэн үг] (сайн найз нөхөр эрхэм, муу хүнтэй нөхөрлөх хэрэггүй гэсэн санаа);


2. Дэр нийлсэн янаг амраг - Хүний сайн хань гэгч аав ээжээс дутуугүй чухаг болохоор олдох нь ховор ажээ. С.Удвал. Их хувь заяа., хайрт хань (хайрлаж дурлан гэрлэсэн хүн), хань бүл [хоршоо] (а. Гэр бүлийн хүн, гэрлэсэн хүн; б. Хүн хүч) - Нэгэнт л чи цаанаа хань бүлтэй болчихсон юм бол чи бид хоёр ингэж яваад яах вэ. Д.Батбаяр. Цахилж яваа гөрөөс., хань ижил [хоршоо] (гэр бүлийн хүн, эхнэр, нөхөр); * ханийн тэнгэртэй (сайн ханьтай учрах хувь тавилантай), хань ханьдаа хайр элгэндээ [зүйр цэцэн үг](нэг нэгэндээ тус дэм болох гэсэн санаа);
3. Санал зөвлөгөө өгч харилцан тусалж дэмжих нөхөр: дотнын хань (дотно нөхөр, маш итгэмжилсэн нөхөр), хань нөхөр [хоршоо] (а. Анд нөхөр, хамтрагч; б. Амьдралаа холбон дэр нэгтгэсэн эр) - Хоёр биеийн хань нөхрийн шадарлалыг садар самууны шадарлалын шадар болгон хэтрүүлжээ. “Цог” сэтгүүл.

--oOo--