Хэвлэх


2024-03-29 06:35:04http://mongoltoli.mn/

ХААЛГА

1. Хашаа хороо, гэр байшинд орох, гарах хэсэг: хаалга нээх (а. Үүд нээх, үүд онгойлгох; б. [шилжсэн] Хэрэг явдалд эхлэл болох) - Хаалгачин хаалга эс нээж өгөв. Хураангуй алтан товч., хаалга харих (хаалганы углуурга сулдах); хаалгаа барих (а. үйлдвэр, үйлчилгээний газар цагийн хуваарийн дагуу тухайн өдрийн үйл ажиллагаагаа зогсоох; б. үйлдвэр, үйлчилгээний газар үйл ажиллагаа явуулахаа бүрмөсөн болих), хаалганы асар (цамхаг, сүүдрэвч), хаалганы бариул (хаалгыг онгойлгож, хаах зориулалт бүхий зүйл), хаалганы босго (хаалганы доод хэсэгт байх хөндлөн мод), хаалганы гуя (хаалганы хоёр талын углуурга бүхий яс мод), хаалганы дугаар (олон хаалгыг дугаарлан ялгасан тоо), хаалганы хамар (хаалганы хацавчны уулзварын мод), хаалган тэнгэр [шашин] (чөтгөр шулмыг зайлуулахаар хаалган дээрээ наадаг сахиусны хөрөг), хаалганы ноён [хуучирсан] (үүдээр өнгөрөх үед бичиг баримт шалгах ажил эрхлэх хүн), байшингийн хаалга (байшингийн орох, гарах хэсэг), дааман хаалга (том хаалга) - Нүсэр том дааман хаалга бидний өмнө тийм амархан онгойхгүйг би мэднэ. С.Эрдэнэ. Өгүүллэгүүд., зургаан ястай хаалга (зургаан яс модонд хатавч, цонх тааруулсан хаалга), морин хаалга (том өргөн хаалга), мэлхий хаалга (а. Дээрээс унасан хаалга, дээш татаж онгойлгох хаалга; б. Хашаа, хэрэм мөн том хаалганд давхар хийсэн жижиг хаалга), хонин хаалга (жижиг намхан хаалга), хашааны хаалга (хашааны орох гарах хэсэг), хэрмийн хаалга (хэрэмнээс гарч орох хэсэг), арын хаалга (а. Байшингийн ард байх үүд; б. [шилжсэн] Танил тал), явган хаалга (унаагүй орж гарах жижиг хаалга), хаалга цонх [хоршоо] (байшин барилгын гэгээвч болон орж гарах үүд), *аавын хаалга татах (шоронд орох), *хаалга мөргөх (а. Албан газруудаар ажил хөөцөлдөхөд түүнийг нь хүлээж авах газар олдохгүй байх - Ингэж эргэж буцсаар хүссэн хэргийг нь хүлээн авч шийдэх эзэн олдохгүй энэ тэр газрын хаалга мөргөж, хар цайгаар гэдсээ дүүргэж явсаар баахан хоног өнгөрөв. Ж.Пүрэв. Аянга; б. Эзгүй айлд ирэх, гэрийн эзнийг нь байхгүйд айлд ирэх), *хаалгаар багтахаа болих (их зан гаргаж айлд орохоо болих) - Чи ч яах вэ, манайхыг хундага архигүй гэж бодоод шал согтуу ирж байна уу, хаалгаар минь багтвал ор л доо. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., *арын хаалга (ажил хэрэг бүтээхэд ашиглах танил найз нөхөд);


2. Бөмбөгийг өшиглөж оруулах дээгүүрээ хөндөлтэй хоёр шон: хөл бөмбөгний хаалга (хөл бөмбөгний бөмбөг оруулах тусгай зориулалтын тор бүхий хоёр шон), хоккейн хаалга (хоккейн бөмбөг оруулах тусгай зориулалтын тор бүхий үүд);
3. Ямар нэгэн онцгой үйл явдалд зориулсан гулдан үүд: гулдан хаалга (нуман үүд, нуман хэлбэртэй хаалга) - Хэрмийн зүүн талын нэг гулдан хаалгыг зааж энэ Юнгэн хатны өргөө гэв. Ш.Нацагдорж. Мандхай цэцэн хатан.

--oOo--