ОН ЦАГ ТООЛОЛ

  • 06-28
    1906
    Сэцэн хан аймгийн чуулганы даргаас харъяат аймгийн олон хошуудад тариа тарих газар байхгүй хэмээн явуулсан бичиг


    Монголын ард түмний 1911 оны үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэл. баримт бичгийн эмхтгэл (1900-1914)  т. 33.

    • “Гагцхүү манай Халхын монголчууд ер язгуураас тариалан, хүрээлэнгүй, гацаа хүй байгуулсангүй, цөм өөр өөрийн нутгийн газар мал үржүүлэн, сайн бэлчээр усыг дагаж нүүж нутаглана. Алба барьж аж төрөх нь гагцхүү дөрвөн зүйлийн малд итгэнэ. Бас ч малыг адуулж, үр шимийг байгуулах нь цагийн улирлыг дагаж, сайн өвс усыг эрж нутаглах бөгөөд манай тус тусын нутгийн дотор мод, чулуу ширэлдэн ургасан хөвч өндөр бэрх, хахир халцгай говь, хуурай шил цөл газар үлэмж, ер сайн ус, өвч бүхий газар явцуу бөгөөд үүнд, олон иргэд зэргээр ирж, дураар газар хагалан тариа тарих, байшин гэр, дэн пүүс байгуулж, өрх амыг авчирч наймаа гүйлгэх болбоос, нутаг улам явцуудаж хуучин хэвээр цаг улирлыг дагаж өөрсдийн дуртай нутгийг сонгон мал адуулан үржүүлж, албыг барьж амьсыг тэжээн аж төрөхөд үнэхээрийн тусгүй гэх ч байтугай, хэл нэвтрэхгүй эр, эм иргэд монголчуудын хээр тал газар хольцолдон сууж, ямар зүйлийн ёс бусаар явж, балар будлиан өдүүлэхийг огт үгүй болгон чадахгүй” 
Илүү мэдээлэл