III  

Цахирын төрөлд багтах хагас үнэт чулуу, далд талсжилттай, сүүн цайвар, цэхэрдүү, хөх саарал өнгөтэй, судаллаг, дэлгэрэнгүй...толболог хээтэй, хатуулаг нь зургаа арваны таваас долоон хувь, монголын аварга манан гартаам арван дөрвөн килограмм - Эрдэнэ сувдыг эдэлж үзээгүй зэрлэг бүдүүлэг зарим оронд мана эрдэнийн чанарыг үл мэдэхийн учир түүнийг шил толиноос ч дорд үзэн нэг хоёр зоосоор гүйлгэж байдаг. В.Шарма. Таван сургамж., манан шигтгээ (цахирын төрөлд багтах хагас үнэт чулууг шигтгээ), манан хөөрөг (цахирын төрөлд багтах хагас үнэт чулуугаар хийсэн хөөрөг), халтар мана (халтиар өнгөтэй цахирын төрлийн хагас үнэт чулуу), хаш мана [хоршоо] (хагас үнэт чулуунууд) - Хаш манан хөөрөг нь ханцуй дотроо эргэлдэнэ. Монгол ардын дуу.

• манан шигтгээ - цахирын төрөлд багтах хагас үнэт чулуун шигтгээ
• манан хөөрөг - цахирын төрөлд багтах хагас үнэт чулуугаар хийсэн хөөрөг
• халтиар мана - халтиар өнгөтэй цахирын төрлийн хагас үнэт чулуу
• хаш мана - хагас үнэт чулуунууд