Хэвлэх


2024-07-06 04:08:32http://mongoltoli.mn/

УТАА

1. Бодисын дутуу шатсан хэсгээс гарах нүүрсний нарийн ширхэг бүхий хөөрөх зүйл: утаа баагих (утаа оргилон гарах), утаа олгойдох (утаа ихээр оргин гарах) - Хиагтын их хэрмэн дотроос утаа олгойдож их түймэр гарав. С.Дашдэндэв. Улаан наран., утаа орох (утаа шингэх), утаа суунаглах (утаа тунарч баахан гарах) - Халх монгол даяар утаа суунаглана. П.Хорлоо. Түүвэр зохиол., утаа тавих (ямар нэгэн зорилгоор их утаа гаргах), утаа тунарах (утаа тогтох), утаа уугих (гал асахгүй дэмий утаа гарах), утаа хоргодох (утаа авд гарахгүй байх), утаа цоргих (нарийн утаа дээш олгойдон гарах), утаан хөшиг (утаа тавьж халхлах арга), утаанд идэгдэх (байнга утаа гарснаас ямар нэгэн эдэд утаа шингэж, харлах), утаанд согтох (нүүрстөрөгчийг гүйцэд шатаагүйгээс үүсэх хорт хийд угаартах), хорт утаа (хорт хий), гал утаа [хоршоо] (гал болон түүнээс гарах утаа), утаа хүдэн [хоршоо] (хүдэн манан), утаа тортог [хоршоо] (утаанаас гарах жижиг тоосонцор, шороо) - Худал гэвэл миний хувцсанд наалдсан утаа тортгийг харцгаа. ААЗ., утаа ис [хоршоо] (утаанаас гарах бохир) - Бөртжин хатны хөрөг ч утаа исийн дундаас бүрэг бараг харагдана. Ш.Нацагдорж. Мандхай цэцэн хатан., утаа май [хоршоо] (баагьсан их утаа), утаа манан [хоршоо] (агаарт дэгдсэн их тоос, уур), утаа униар [хоршоо] (юм шатахад гарах нүүрсний нарийн ширхэг бүхий хөөрөх зүйл болон газрын чийгт уур дэгдэх), *утаа гаргах (а. Гал асааж юм уу юм дутуу асааж май тавих; б. [шилжсэн] Айл гэр болох) - Сумын захиргааны дэргэд нэгэн гэр нэмэгдэж түүнд Боролдой өвгөн голомт засаж утаа гарган суув. Б.Чойндон. Галбын говьд., *утааг нь үзэх (айл гэр болгох, гэрлүүлэх) - Одоо алийн болгон гэрийн мухар сахих билээ. Өтөлсөн муу аав чинь хүүгийнхээ утааг үзээд үхвэл сэтгэл амар гэхэд нь чагнаж суусан хүү ярианы нь гол чигийг таажээ. Л.Түдэв. Уулын үер., утаа гаргахгүй түлээ байдаггүй, алдаа гаргахгүй хүн байдаггүй [зүйр цэцэн үг] (алдаа гаргадаггүй хүн гэж байдаггүй харин алдаа сайн засах хэрэгтэй гэсэн санаа);


2. Уур - Тооноор нь утаа савссан хэдэн хар гэр хоёр гурван шавар тагзын гадаа олон хүн бужигналдана. Л.Түдэв. Алтан гадас чигийг заана.

--oOo--