Хэвлэх


2024-07-29 11:20:25http://mongoltoli.mn/

ТЭН

1. Аливаа юмны хүнд ба хүчний төв: тэн адил (хүнд хөнгөн, их бага нь адил), тэн гол (а. Тэг дунд; б. [шилжсэн] Яг үнэн, оновчтой), тэн голд нь суух (яг дунд нь суух), тэн хагас (нэг юмыг тэнцүү хоёр хуваасны нэг), тэн хуваах (хувь адил болгож хуваах), тэн тэгш (яг тэгш), тэн тэнцүүлэх (тоо хэмжээгээр яг адил болгох), тэн чацуу [хоршоо] (юмны хэр хэмжээ яг адил) - Чуу мэргэн, Шихихутаг, Чандага цэцэн, Зэлмэ нарын зэрэг сайд алин ч цөм боол лугаа тэн чацуу. В.Инжаннаши. Хөх судар., тэн болох (тэнцвэртэй болох, тэгшрэх), тэнэг хүн тэн голоор, тэрэг хасаг замын голоор [зүйр цэцэн үг] (ямар ч бодлого, баримжаагүй аз мэдэн хийсэн зүйл нь тохиолдлоор зөвдөх, таарах гэсэн санаа);


2. Тэмээ малд ачихаар тэнцүүлж хүлсэн ачаа, тээш: тэн ачих (тэнцүүлэн бэлдсэн ачаа тэмээнд ачих), тэн тавих (тэн ачих), тэн хийх (тэмээнд ачихаар тэнцүүлсэн ачаа бэлтгэх), тэнгүй ачаа тэмээ малын зовлон, тэнцвэргүй амраг сэтгэл санааны зовлон [зүйр сэтгэл] (а. Юмны тэнцвэрийг тааруулах нь чухал; б. Өөрт тохирсон ханиа ол гэсэн санаа);
3. Цаг хугацааны тэг дундын хувь: шөнийн тэн хагас (шөнийн яг хагас хувь), өдрийн тэн хагас (өдрийн яг тал хагас);
4. Юмны хүнд ба хүчийг тэнцүүлэн тавьсан, татсан юм: тэн татах (гэр майхан зэргийг салхи шуурганаас болгоомжилж бэхлэх, даруулах), тэн хийх (даруулга хийх), олсон тэн (олсон даруулга), суран тэн (суран даруулга), тэнгийн үзүүр (даруулан боосон уяаны үзүүр), тэнгийн гадас (тэнг тогтоох гадас);
5. Зохистой хэм хэмжээ: тэн бэнгүй (зохих хэмжээ баримжаанаас хол зөрүүтэй);
6. Жин, жинлүүр зэргийн нуруу мод, годил: тэнгийн мод (дамнуур мод), тэнд өлгөх (тэнгээс зүүх), тэн хийх (жинлүүрт нуруу мод хийх).

--oOo--