Хэвлэх


2024-07-28 08:42:51http://mongoltoli.mn/

ТЭЛЭХ

1. Арьс шир, эсгий зэргийг чийглэн норгож сунгах, татах, тэнийлгэн дэлгэх: арьс тэлэх (арьс сунган татах), эсгий тэлэх (эсгийг дэлгэж татах), тэлж тавих (сунган татаж тавих), тэлж хатаах (сунган татаж хатаах);


2. Хүн, амьтны мөчийг тэнийлгэх - Тэгээд хөндий хүйтэн гэрийн хананд хоёр гарыг минь ар тийш тэлэн хүлж хориод, хаалгыг хааж үүдэнд манаа тавив. Л.Түдэв. Хувьсгал танаа өчье;
3. Гол мөрний ус их болж эргээсээ халих: гол тэлэх (гол халих, голын усны хэмжээ ихсэх), ус тэлэх (ус ихсэх);
4. Өвчин, яр шарх зэргийн их болох: өвчин тэлэх (өвчин газар авах), шарх тэлэх (шарх нь газар авах), яр тэлэх (яр газар авах);
5. Дэлгэх, нээх: зэл тэлэх (зэл сунгаж татах) - Тэртээ говийг тэмээгээрээ дүүргэж, тэлж татсан зэлийг ботгоороо дүүргэж төдөлгүй түм хүргэх болтугай. Халх ардын тууль., хаалга тэлэх (хаалга дэлгэх) - Зарим том хаалганууд нь тэлж онгойв. Л.Содов. Хаврын нар;
6. [шилжсэн] Өргөжих, хөгжих, өсөж томрох: ухаан тэлэх (ухаан нэмэх) - Эцэг эхийн гал голомт гэдэг ухаан тэлж, нүдээ нээсэн хойно ч гэсэн ямар ч харш, шилтгээнтэй зүйрлэшгүй ховор нандин орон хэвээрээ байдаг. Б.Догмид. Цэнхэрлэн харагдана., хот хаяа тэлэх (хот улам өргөжих) - Хэдэн километрийн тэртээх зуслангууд хүртэл тэлэн хөгжсөн нийслэл хотдоо дураараа зорчин явна. Ж.Дамдин. Миний монгол., өргөжих тэлэх [хоршоо] (өсөн нэмэгдэх, улам хөгжих), *чээж тэлэх (ханхалзах, онгирох, бардамнах) - Тэдний нэг нь Улиастайн худалдаачидтай урьд цагт сүлбэлдэж, ашиг хонжоо ихтэйгээр арилжаа наймаа гүйлгэн баян бардмаараа гайхуулан чээж тэлж явсан Хулгар Гэндэн гэгч байв. Д.Цэвэгмид. Соёлын зул бадраасан нь.

--oOo--