1. Хөгжмийн айзамт эгшиг аялгуу: ая зохиох (а. Хөгжмийн ая туурвих; б. Шүлгэнд ая хийж дуу болгох), ая нийлүүлэх (хөгжмийн айзам хөг тааруулах), аяыг нь олох (а. Мартсан дуу хөгжмийн ая дахин санагдах; б. Арга эвийг нь олох), дууны ая (дууны аялгуу эгшиг) - Цээл сайхан эгшигтэй уртын дууны аянд цээлхэн дууны эгшгийг эзэгнэнхэн төрлөө би. Б.Явуухулан. Би хаана төрөө вэ., ая айзам [хоршоо] (а. Дуу хөгжмийн хэмнэлт аялгуу; б. [шилжсэн] Дур таашаал) - Хэдүй ая айзмын үг хэлэвч, учир зүйд нийцүүлэн эдүгээх хүмүүний занд нийцүүлэх ажээ. В.Инжаннаши. Улаан үүлний нулимс., ая дараа [хоршоо] (ээлж дараа) - Арвин их савдаа архи дарсаа сөгнөж, ая дарааг нь олдог аятай сайхан сөнч нар аягалав. Арван гурван хүлгийн дуун., ая өнгө [хоршоо] (аялгуу өнгө), ая эгшиг [хоршоо] (эгшиг аялгуу) - Ая эгшгээ эгшиглүүлцгээ, агшин зуур наадацгаая. Д.Нацагдорж. Зохиолууд;

---

2. Дуу, уянгалаг яруу: ая барих [хүндэтгэл] (дуулах) - За, дүү охин, чи нэг ая бариач, сонсъё. С.Эрдэнэ. Хөх хулгана жил., ая нийлэх (дуу хөгжмийн айзам хэмнэл таарах), ая өргөх (а. Сайн үйлсэд зориулж дуу дуулах; б. Найрчдад зориулж дуу дуулах), ая аялгуу [хоршоо] (а. Айзамт эгшиг аялгуу; б. Хөг) - Монгол хэлний ая аялгуунд тэгээд бас гэх санаа илэрхийлсэн холбох үг. Б.Ринчен. Марк Твений минь махыг нь идэж дээ., ая дан [хоршоо] (а. Хөг аялгуу; б. Үгээ зөөж ядан уянгалан ярих аялгуу), ая дуу [хоршоо] (дуу хөгжим), ая түрлэг [хоршоо] (а. Дуу хуур; б. Олноор түрэн дуулах, даган аялах дуу) - Хурсан бүгд даяараа ая түрлэгээ өргөж, амар жаргалтай найрлая. Монгол ардын уртын дуу.