Хэвлэх


2024-11-25 06:03:32http://mongoltoli.mn/

ӨЛГӨХ

1. Дүүжлэн торгоох, зүүх - Хандсүрэн хаалга нээж, цувыг нь авч өлгөх зуур... хэлэв. С.Эрдэнэ. Миний эх орон-миний тоонот., модонд өлгөх (модонд дүүжлэн тогтоох) - Дайснууд махыг нь шулж, ясыг нь модонд өлгөөд зугтан оджээ. С.Дашдэндэв. Улаан наран., малгайгаа өлгөх (малгайгаа ямар нэгэн юмнаас дүүжлэн тогтоох), нумаа өлгөх (нумаа ямар нэгэн юманд зүүж тогтоох) - Сумаа шаагаад нумаа өлгөөд оров. Халх ардын тууль;


2. Юмны үзүүр зэргээр ямар нэгэн зүйлийг гохдож авах - Хурганд барьдаг ёзоорынхоо үзүүрээр өлгөөд авмаар санагдана. Л.Дашням. Нялх ногоо; ташуураар өлгөж авах (ташуурынхаа үзүүрээр ямар нэгэн зүйлийг гохдож авах);
3. Өгсөх: уулын ам өөд өлгөх (уулын ам өөд өгсөх) - Уулын ам өөд өлгөмөгц манайхан харагдана. И.Дамбажав. Монгол үгийн д‎ээж., өлгөн алхах (өгсөн алхах);
4. Юмыг хөндлөнгөөс нь тосох: зам өлгөх (зам тосон уулзах);
5. [шилжсэн] Морь уургалах - За хүү минь цаад хүрэн морио өлгөөд аль. Б.Чойндон. Галбын говьд;
6. [шилжсэн] Сайныг сонгож шилэх - Эдгээрийн дотроос өлгөж авах нь энэ л байна. Я.Цэвэл. Монгол хэлний товч тайлбар толь;
7. [шилжсэн] Хэрэг явдал, хэл ярианаас ноцтойг нь анхааран тусгаж авах - Тэр ч яахав гэж Жамьян өлгөв. С.Дашдооров. Говийн өндөр., үг өлгөх (бусдын хэлсэн үгээс хэрэгтэй гэснээ тусган авч үргэлжлүүлэх), өлгөн өөлөх (сул талаар нь элэг барин гоочлох);
8. [шилжсэн] Бөхийн мэх: өлгөх мэх (барилдаж байгаа хоёр бөхийн аль нэг нь өрсөлдөгчийнхөө гарын бугуйнаас хоёр гараараа барин хүчтэй татаж, сугандаа хавчин хөлийнхөө өлмийгөөр өсгийг гаднаас этэн унагадаг мэх) - Улсын заан Пэрэнлэй, арслан Чүлтэмсүрэн нар өлгөх мэхийг маш сайн хийдэг. Ш.Ванчинхүү. Монгол бөхийн зарим мэх;
9. [шилжсэн] Юмыг басамжлан хэлэх - Чиний энэ муу зувцаагаар яахав, ямар мөрөнд өлгөх юмгүй биш. С.Удвал. Та бид уулзана.

--oOo--