Хэвлэх


2024-08-27 09:48:43http://mongoltoli.mn/

ААГ

1. Хүн, юмны ид чадал, омог сүр үлэмж давуу нь: ааг амтагдах (а. Бяр амтагдах, эрч хүч мэдрэгдэх; б. Охь амтагдах, цай зэрэг юмны идээ амтагдах), ааг ихтэй (омог ихтэй, омогтой), ааг нь хэтрэх (хүч чадалдаа эрдэх), ааг нь ихдэж, ажил нь багадах [зүйр цэцэн үг] (сүр нь их ч ажлын бүтээмж муу гэсэн санаа), аагийг нь дарах (омгийг нь дарах, зориг цөсийг нь мохоох) - Жамбал зодоонд яггүй болохоор олон үгтэй сагсуу хар хүүгийн намалдгийг нь цөмлөж, аагийг нь дарж өгье гэж шийдэв. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., аагтай хүн (ид чадал, омогтой хүн), залуугийн ааг (залуу насны ид чадал); ааг зориг [хоршоо] (хүч чадал, зориг хүч), ааг омог [хоршоо] (хүн, амьтны ид чадал) - Арван хэдэн насныхаа ааг омгоор хөтлөгдөнхөн явна. Р.Чойном. Хүн., ааг тэнхээ [хоршоо] (хүч чадал, бяр тэнхээ) - Ааг тэнхээ нэмээд арга сүв нь олдоод... Бум-Эрдэнэ., ааг хав [хоршоо] (ид хав), ааг хүч [хоршоо] (ид хүч, омог хүч), ааг чадал [хоршоо] (омог хүч), *ааг зоог [хоршоо] (ингэж тэгэсхийх байдал) - Ачлагаас суларсан тэмээд гол уруудан ааг зоог алхлана. С.Пүрэв. Азын цэнхэр уул; ааг зоог хийх (а. Хэсэг тасалдаж байгаад үргэлжлэх; б. Хүн ажил хийхдээ аар саар юмаар аргацаах - Хүний нутгийн захад ааг зоог хийж яваад хүрээд иржээ. Халх ардын тууль);  *ааг шооч (шооч зантай хүн) - Зөвхөн ааг шооч төдийгүй өрөвч зөөлөн уярамтгай уйламтгай хүн байлаа. Монголын Маньбадарын хууч;  *ааг амьсгаагүй (зав чөлөөгүй);


2. Илч: аагтай халуун (илчтэй дулаан), архины ааг, сархдын сандуугаар ам мурийх (согтсоноос болж хүнтэй хэрэлдэх, үг сөргөлцөх), аагийн хүү аавын хүүг дийлдэг [зүйр цэцэн үг] (сархад саваасаа бусдыг дийлдэг гэсэн санаа).

--oOo--