Хэвлэх


2024-07-05 06:19:51http://mongoltoli.mn/

НҮҮХ

1. Нэг нутгаас нөгөөд шилжин буухаар нүүдэл хийх: нүүж буух (нутаг сольж буух), зуслангаас нүүх (намар болж зуслангаасаа шилжин намаржаандаа буухаар нүүдэл хийх), өвөлжөөнөөс нүүх (урин цаг болж хаваржаандаа буухаар нүүдэл хийх), дүрвэн нүүх (ямар нэгэн зүйлээс зугтан өөр газар суурьших), сэлгэж нүүх (нутаг солин буух), нүүх суух [хоршоо] (нутаг сэлгэн буух) - Гүү барих, эсгий хийх, нүүх суух болгонд нутгийн та нар маань тус болдог. О.Цэндсүрэн. Халуун салхи., нүүн суурьших (өөр газар шилжин амьдрах) -  Ноднин манайхан Ононы урд биед нүүж суурьшихад нэгдлийн бяруу хардаг хоёр айлтай хамт адуугаа аваад үлдсэн. С.Эрдэнэ. Малын хөлийн тоос., хүрээ нүүхийн төлөө хоёр чавганц хэрэлдэх (өөрт хамааралгүй зүйлийн төлөө маргалдах гэсэн санаа), нүүхийн өмнө нутгаа сонго, буухын өмнө бэлчээрээ шинж [зүйр цэцэн үг] (хаана амьдрахаа урьдчилан м‎эдэж авах гэсэн санаа);


2. Асгарсан шингэн зүйл улам газар авах: бэх нүүх (бэх асгарсан хэсгээсээ баалан улам тэлэх) - Дусаал мэт нулимс унасаар л, дуссан газар нь бэх нүүсээр л... Д.Пүрэвдорж. Шүлгүүд;
3. Гэмтсэн хумс аажмаар солигдон унах: хумс нүүх (гэмтсэн хумсны оронд эрүүл хумс ургах);
4. Шатар, даам, буга зэрэг тоглоомоор наадах: шатар нүүх (шатар тоглох) - Чи ч өнөөдөр хожигдохооргүй азтай байна шүү гэж дооглон инээгээд дух руугаа унжсан үсээ гэдрэг нь болгож хариу нүүв. П.Хорлоо. Багш., морио нүүх (шатар зэргээр тоглохдоо морио хөдөлгөх);
5. Үүл салхинд туугдан явах - Үүл алгуурхан нүүж... байлаа. С.Эрдэнэ. Говийн хүү Ухаадай, алтан эвэрт гунан улаан угалз хоёр.

--oOo--