Хэвлэх


2024-07-05 01:15:25http://mongoltoli.mn/

НУМ

1. Харваж намнахад хэрэглэх хөвч бүхий зэвсэг, спорт тоглоомын нэг төрөл: саадагтай нум (ширэн саванд хийсэн нум) - Нум зүүх Арвангуудын асрын өмнө жадаа газар зоогоод саадагтай нум, сумтай хоромсого түшүүлээстэй харагдана. Б.Ринчен. Гүнж., нум буух (нумны хөвч мултрах), нум гажих (нум мурийн тахийх), нум галжиртах (нум гажих), нум гүетэх (нумны хөвчийг мултлах), нум орох (нумны нэг тал гэдрэг нугарах), нум татах (нум барьж хөвчнөөс чангаах), нум тэлэх (нумыг гүйцэд татах), нумны амгайвч (нумны хөвч торгох ац хэлбэрт зүйл, торомж), нумны баатар (нумны хайгуулын дэргэдэх дүгрэг зүйл: нумны товх), нумны бариул (нум барих газар), нумны бэлчин (нумны бариулын хоёр этгээд дэх элэг хадах газар), нумны галжир (нумны гажиж мурийсан хэсэг), нумны гичир (нумны бэлчинд хадсан мод), нумны үүсгэр (нум хийхээр бэлдсэн мод), нумны товх (нумны баатар), нумны тэвх~нумны хайгуул (нумны хөвчийг тосох гандгар газар), нумны хөвч (нумыг махир болгон тогтоох, сум тийрэх эрчилсэн сур) - Анугийн хөөрхөн бяцхан гарыг бариваас нумны хөвч татсаар эвэр ургасан эрхий хуруу нь дайралдсанд сэтгэл нэн хөдлөн чимээгүй тэр эрхийг нь магнайдаа хүргээд... Б.Ринчен. Гүнж., нумны хөвчлүүр (нумны амгайвч), нумны хэрсүү (нумны үзүүрийн гандгар), нумны элэг (нуманд наасан эвэр), нум зэв [хоршоо] (харваж намнахад хэрэглэх зэвсэг) - Хав Хасар тэргүүлэн гурван хүнд дэс дараалан мөнгө торго, алт магнаг, хас сувд, нум зэв, хуяг дуулга шагнаж хөхүүлэхийг үзүүлэв. В.Инжаннаши. Хөх судар., нум зэвсэг [хоршоо] (харваж намнахад хэрэглэх байлдааны хэрэгсэл), нум сум [хоршоо] (хөвчийг нь татаж харвах хэрэгсэл, түүний харвуул), нум сум барих (харвах зэвсэг барих) - Уулын орой дээр нэг нум сум барьсан хүн эргэцэж байжээ. Монгол ардын домог үлгэр., сумаа харваад, нумаа нуух [зүйр цэцэн үг] (хорт муу хэргийг хийгээд ул мөрөө баллах), нумны хөвч нь сул бол сумны тусалт нь муу [зүйр цэцэн үг] (аливаа бүхэн тохирсон хэмжээнд хүрч байж амжилт олох гэсэн санаа), нум хэдий хүчтэй боловч хөвчөө таслахгүй, нуур хэдий их боловч эргээ давахгүй [зүйр цэцэн үг] (юм үзэгдэл тогтсон нөхцөл хязгаараасаа давж чадахгүй гэсэн санаа);


2. Тойргийн хүрээний нэг хэсэг, хагас дугуй: нуман энгэр (дээлийн энгэрийн дээд өнцгөөс суга хүртэлх муруй ухлаадастай хэсэг);
3. Тэрэг, автомашины донсолгоог зөөлрүүлэхийн тулд хийсэн уян хатан болд төмөр: тэрэгний нум (тэрэгний тэнхлэгт суулгасан төмөр) - Хөнгөн тэрэгний тэнийсэн нум хөвчлөн өндийв. З.Баттулга. Хөх тэнгэр;
4. Нум адил хэлбэр бүхий: нуман тамга (нум мэт махир зураастай тамга), нуман тулгуур (чөлөөт бөхийн барилдааны нэг мэх), нуман тулгуурт орох (хүнд, яалт ч үгүй байдалд орох), өлгийн нум (өлгийн цамхаг хийх нум хэлбэрт модон холс), солонгын нум (солонго татахад үүсэх нум мэт хэлбэрт хүрээ) - Мөнгөн саваа шиг гялалзах уурга, солонгын алтан нум, тал дүүрэн адуу. С.Эрдэнэ. Тал., нуман жагсаал (хавирган сар мэт хэлбэртэй жагсаал) - Зүүн баруун гарын мянгатнууд, довтлон буй дайсны нуман жагсаалыг бүх сэжүүр жагсаалаар таслан салгах дохиог тугаараа мэдэгдэн тушаав. Б.Ринчен. Гүнж., нуман түлхүүр (байлдааны үеийн нуман жагсаал);
5. Газар тариаланг хэмжих хэмжүүр, нэг нум нь таван тохой газартай тэнцэнэ - Тэрхүү нумны газрын цаана цайвалзан харагдах монгол гэрийг бодлогошрон харна. Бай Сюе Линь. Униартан хөхөрсөн уулын зав.

--oOo--