Хэвлэх


2024-07-28 09:17:39http://mongoltoli.mn/

НИМГЭН

1. Зузаан г‎эдгийн ‎эсрэг утга: нимгэн хувцас (дулаан биш, дан хувцас) - Гадаа нимгэн хувцастай суух байтугай, дах нөмрөөд ч удаан тогтож суушгүй. П.Лувсанцэрэн. Хөдөөгийн дуун., нимг‎эн банз (зузаан биш банз), нимг‎эн төмөр (гөлмөн төмөр), зузаан нимгэн [хоршоо] (зузаан болон зузаан биш) - Аливаа юм багаас их болж нимгэнээс зузаан болдог. Д.Гонгор нар. Д.Сүхбаатарын тухай дуртгалаас., нимгэн шалчгар [хоршоо] (сармигар, сиймхий байдал), нэгээс олон болдог, нимгэнээс зузаан болдог [зүйр цэцэн үг] (аливаа зүйл багаасаа эхлэн өсөн дэгжих гэсэн санаа), нимгэн боловч ширдгээ дэвс, шингэн боловч цайгаа барь [зүйр цэцэн үг] (байгаа бүхнээрээ зочноо хүндэтгэн дайлах гэсэн санаа), цаас хэдий нимгэн ч чичихээс нааш цоорохгүй, хүн хэдий ухаантай ч хэлэхээс нааш санахгүй [зүйр цэцэн үг] (хүн ухаантай ч гэсэн мартах гэм бий учир хэлж сануул бай гэсэн санаа);


2. Өчүүхэн бага, элбэг биш, арвин бус: нимгэн ой (өтгөн гүн биш сийрэг модтой ой), нимгэн үүл (ов тов цоохортсон, сиймхий үүл) - Хааяа хааяа үүл нимгэн газраар нар ёлтойно. Ч.Чимид. Хавар намар; хөрөнгө нимгэн (дарж хураасан эд баялаггүй), эрдэм нимгэн (мэдлэг бага) - Өчүүхэн дүү нь сурсан төсөөлсөн эрдэм нимгэн хомс. Г.Пүрэв нар. Д.Сүхбаатарын үйл амьдралтай холбогдох баримтат материалын эмхэтгэл., *нэгийг хоёр болгож, нимгэнийг зузаан болгох  [зүйр цэцэн үг] (эд хөрөнгөтэй болох, баяжих гэсэн санаа) - Саруул ажилд сайн боловч нэгийг хоёр болгож, нимгэнийг зузаан болгох ухаангүй гэж Дарь хэлэв. О.Цэндсүрэн. Халуун салхи;
3. [шилжсэн] Хүн, амьтны хүч дорой: тарга хүч нимгэн (тарга хүч тааруу, туранхай);
4. Өрөвч зөөлөн: сэтгэл нимгэн (өр зөөлөн, эмзэг сэтгэл) - Үрдээ гомдвол эхийн сэтгэл муутуу цааснаас ч нимгэн байдаг байна. Л.Дашням. Нялх ногоо; өр нимгэн (өрөвч зөөлөн сэтгэлтэй) - Хөөрхий эд чинь сайхан сэтгэлтэй, элэг нимгэнтэй улс юм. Л.Түдэв. Уулын үер., н‎эр нимгэн, цол цомхон [зүйр цэцэн үг] (н‎эр хүнд муутай гэсэн санаа).

--oOo--