Хэвлэх


2024-08-28 02:26:15http://mongoltoli.mn/

НАЙМ

Үндсэн тооны нэр, долоо дээр нэгийг нэмсэн нь: найман дүрс (урт, богино, охор, өндөр, өргөн, нарийн, зузаан, нимгэн дүрсүүд), дөрвөн зүг, найман зовхис (дөрвөн зүг болоод зүгийн хоорондох завсар) - Харин энэ удаа дөрвөн зүг, найман зовхисыг дурандсангүй. О.Цэндсүрэн. Халуун салхи., найман суудал (зурхайн ёсон дахь найман зүг: гал ~ умар зүг, ус ~ өмнө зүг, мод ~ баруун зүг, төмөр ~ зүүн зүг, уул ~ баруун урд зүг, салхи ~ баруун хойд зүг, шороо ~ зүүн хойд зүг, огторгуй ~ зүүн урд зүг), найм ‎эргэм насны хүүх‎эд (найм орчим настай харагдах хүүхэд), мартын найман (гуравдугаар сарын наймны өдөр, олон улсын эмэгтэйчүүдийн баярын өдөр) - Энэ жилийн мартын наймнаар Цэндийн жижүүр таарчээ. Ч.Чимид. Хавар намар., найман жилийн сургууль (бүрэн бус дунд боловсрол олгодог ерөнхий боловсролын сургууль), найман хошуу (өвөр монголын нэгэн хошуу), найман хүлэл (бэлгэ дэмбэрлийн агуулга бүхий гал, шороо, төмөр, огторгуй, ус, уул, мод, хий зэрэг төлгө тэмдэг; суудал тус бүрт дөрвөн сайн, дөрвөн муу зүг байна), найман тахил (бурхан шүтээнд өргөх тахил; шүхэр, бумба, загас, лянхуа, дун, өлзий, жанцан хорол), найман аялгуу (төмөрлөг, чулуу, чавхдас, нум, хулуу, шороо, арьс, модоос үүсгэн дуугаргах аялгуу), *найман ясанд хэлхсэн (маш туранхай, эцэнхий байдал) -  Арьс нь яр шархны хомхруу, хир даг болж, зураг дээр байдаг бирд шиг найман ясандаа хэлхсэн амьтад элэг эмтрэм чарлалцаж… билээ. Б.Ринчен. Үүрийн туяа., эр хүн долоо дордож, найм сэхдэг [зүйр цэцэн үг] (алддаггүй хүн байдаггүй боловч хүний сайн явах нь илүү гэсэн санаа), найман сарыг тарчиг гэж бүү хэл, наян настай хөгшнийг тэнхлүүн гэж бүү итгэ [зүйр цэцэн үг] (цаг хугацаа нь болсон ‏юм сайн м‎эт харагдавч, яс чанар нь муудсан байдаг г‎эсэн санаа), найман сард гандах хэцүү, ная хүрээд хоосрох хэцүү [зүйр цэцэн үг] (ажлын чадваргүй болсон үедээ ядарч зүдрэх х‎эцүү гэсэн санаа).

--oOo--