Ирт зэвсгийн зүйл: мэс хөдөлгөх (а. Ирт зэвсэг барин зодолдох; б. Мэс засал хийх), мэс засал (а. Гар болон мэсээр өвчилсөн хэсгийг авч эмчлэх арга - Одоо таны мухар олгойг мэс засал хийж авч хаяна. Л.Түдэв. Уулын үер; б. Гар, мэсээр анагаах өвчин, эмгэгийн эмнэлзүй, эмчлэх аргыг судалдаг анагаахын салбар ухаан), мэс заслын тасаг (мэс засал хийдэг эмнэлгийн тасаг), гал мэс [хоршоо] (гал түймэр болон зэвсгийн зүйл), гал мэсийн аюул (дайн тулалдаан, гал түймрийн аюул) - Хасгуудын догшин уухай, бууны дуу морьдын төвөргөөн, Ацын хөвөөн дээр олон жил оршин тогтносон эртний тосгоныг донсолгож гал мэсийн аюулд живүүлжээ. Б.Нямаа. Арандалынхан., илд мэс [хоршоо] (ирт зэвсгийн зүйл), хутга мэс [хоршоо] (ирт зэвсгийн зүйл), *мэсээр тоглох (осолтой зүйлээр оролдох), эрхтний мэс [ёгт] (солонго), мэсийн шарх эдгэрдэг, үгийн шарх эдгэрдэггүй [зүйр цэцэн үг] (нэгэнт хэлсэн үгийг буцаах аргагүй гэсэн санаа), мэргэн жанжин төрд түшиг, мэс зэвсэг эрд түшиг [зүйр цэцэн үг] (эрдэм чадалтай хүн улс орондоо ихийг бүтээх гэсэн санаа).