1. Хэрэг явдлыг оновчтой шийдвэрлэж чаддаг цэцэн цэлмэг, ухаантай байдал - Аятай сайхан авирлагч саруул мэргэн ухаан... билээ. Д.Цэвэгмид. Зохиолын түүвэр., мэргэн үг (онож хэлсэн үг), мэргэн ухаан (цэцэн цэлмэг ухаан), мэргэн санаа сэдэх (оновчтой санаа төрөх) - Далимд нь гол зорилгоо биелүүлж нэг сумаар хоёр туулай буудах мэргэн санаа сэдэв. Б.Нямаа. Арандалынхан., мэргэн хүн (ухаантай хүн), номч мэргэн (номд нэвтэрсэн ухаантан), мэргэн гэгээн [хоршоо] (цэцэн, сэргэлэн) - Ходаан бэхи Тайзугийн мэргэн гэгээнд биширч, өршөөл хишгийг шүтэж, үүрд сүсэглэж мөргөн дагав. В.Инжаннаши. Хөх судар., мэргэн цэцэн [хоршоо] (хэрэг явдлыг үнэн зөв шийдвэрлэх чадвартай ухаалаг байдал) - Хүн бүхэн чамайг мэргэн цэцэн тэнгэрлэгийн үрс гэнэ. В.Инжаннаши. Хөх судар., мэргэн хүнд мэдлэг эрдэнэ, мунхаг хүнд эд эрдэнэ [зүйр цэцэн үг] (эрдэм мэдлэг чухал гэсэн санаа), мэргэн хүн галаа харна, мунхаг хүн тогоо харна [зүйр цэцэн үг] (ухаантай хүн ажлын эхлэлийг мэдэх, тэнэг зөвхөн үр дүнг хүлээх гэсэн санаа);

---

2. Харвах намнахдаа сайн, чадамгай: мэргэн бууч (буудахдаа сайн хүн), мэргэн харваач (онилсон зүйлээ алдалгүй онодог харваач) - Буудах мэргэн винтов, бутлах хүчит гранат... байлаа. П.Хорлоо. Түүвэр зохиол., харваагүй байхад мэргэн олон, барилдаагүй байхад бөх олон [зүйр цэцэн үг] (хэлэхдээ олон боловч хийж гүйцэтгэхдээ сайн нь цөөн гэсэн санаа);

---

3. Харваж намнахдаа сайн хүнд гавьяаг нь үнэлэн олгох цол: мэргэн бууч (сайн бууддаг хүнд олгох цол), улсын мэргэн харваач (харвахдаа сайн учраас олгодог цол);

---

4. Мэсний хамгийн хурц, нарийн ир бүхий хэсэг: жадны мэргэн үзүүр (жадны үзүүрийн торгон ир).