Хэвлэх


2024-08-28 01:09:39http://mongoltoli.mn/

МУУ

1. Сайны эсрэг утга, аливаа хэрэг явдал, юмны чанаргүй - Магсаржавын нойр хулжиж цэргүүдийн хувцас хунар муу, хоол хүнс холоос татах болсныг бодов. С.Удвал Их хувь заяа., муу заяа (сайн биш, бүтэлгүй хувь тавилан) - Зовж явах муу заяатай хүн юм даа. Ч.Ойдов. Түүвэр зохиол., муу мянган (өвөр монголын нэгэн аймаг), муу олгой (мухар олгой), муу сархинаг (хэвэгч амьтны гүзээний хажууд байх салбан), муу сайн [хоршоо] (а. Сайн муу нийлсэн; б. Үл тоомсорлосон санааг илтгэхэд хэрэглэнэ), сайн муу [хоршоо] (а. Чанартай болоод чанаргүй; б. Ашигтай болоод ашиггүй аль аль нь);


2. Хүнд хор хүргэдэг өөдгүй зан чанар: муу хүн (а. Хорон муу санаатай, хүний мөсгүй хүн; б. Худалч хулгайч), муу санаа (хорон санаа), муу санах (хар санах, хардан сэжиглэх), мууг нь дуудах (бусдын бусармаг, буруу явдлыг ил хэлэх), муугаар эргэх (буруугаар эргэх) - Дамба чи энд байвал чиний хувь заяа муугаар эргэнэ. Г.Дүнхэржав. Арилшгүй мөр., *мууг нь үзэх (зовоох, шаналгах), сайн санааны үзүүрт тос, муу санааны үзүүрт зүү [зүйр цэцэн үг] (сайн санавал ажил бүтэмжтэй, муу санавал бүтэмжгүйгээс гадна хорлонтой гэсэн санаа), муу хүн сонжооч, мухар үхэр сэжээч [зүйр цэцэн үг] (хэр чадлаа мэдэхгүй байж юм бүхнийг голох гэсэн санаа), сайнтай нөхөрлөвөл сарны гэрэл, муутай нөхөрлөвөл могойн хор [зүйр цэцэн үг] (муу хүн гай тарьдаг гэсэн санаа);
3. Өвчтэй, эрүүл биш: бие муу (өвчтэй, бие сул);
4. Ажил төрөлд бүтэлтэй биш: ажилд муу (ажил хийж сураагүй, ажилд бүтэлгүй), муу өдөр (а. Ажил үйл хийхэд бүтэл муутай өдөр; б. Бороо цас салхи шуургатай өдөр; в. [хуучирсан] Ажил үйл хийж болохгүй гэсэн цээртэй өдөр), муу байх (сайн биш байх), муу ёр (сайн биш зүйл зөгнөсөн) - Та нар чинь дуулах эцэсгүй муу ёрын юм ярих улс байна гэв. С.Удвал. Их хувь заяа., муу цаг (а. [хуучирсан] Цөвүүн цаг; б. Хүнс тэжээл ховор хомс, хэцүү бэрх цаг);
5. Чадвар сул дорой: хэл муу сурсан (гадаад хэл тааруу сурсан), үхээнц муу [хоршоо] (дорой буурай), муу муудаа ноён (хоёул адил атлаа нэгэндээ дээрэлхүү зан гаргах гэсэн санаа), муу эр дайнд хөөрөх [зүйр цэцэн үг] (мулгуу хүн учир мэдэхгүй онгирох гэсэн санаа), муу л бол хойд захын хар овоохой [зүйр цэцэн үг] (сул дорой, муу руугаа юм болгоныг тохох гэсэн санаа), муугийн ёс биш монголын ёс [зүйр цэцэн үг] (хүн ёс заншлаа баримталж бай гэсэн санаа) - Эрдэнэ хадаг мөнгийг авч орон дээрээ тавиад эргэтэл Итгэлт “За хөө муугийн ёс биш, монголын ёс болохоор золгож орхиё” гээд гараа сунгав. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир;
6. Хөөрхийлөн, өрөвдөн энхрийлэх санаа: муу охин минь (хөөрхий охин минь) - Муу охин минь сайн л байдаг байх даа. Яриа., муу өвгөн минь (хөөрхий нөхөр, хань минь) - Төрийн сүлд өршөө, муу эцэг чинь хэчнээн баярлах байсан бол... доо. С.Удвал. Их хувь заяа.

--oOo--