Хэвлэх


2024-10-04 07:25:39http://mongoltoli.mn/

АМЬТАН

1. Хөдөлж мэдэрч чадах бүх амьд юм: амьд амьтан (амьтай махбод), усны амьтан (усанд оршдог амьтан) - Усны амьтан ч болоосой, нуур далайд явахсан. Д.Нацагдорж. Зохиолууд., ухаант амьтан (хүн), ганц ч амьтангүй (хүн амьтны бараагүй), амьтан хүн ~ хүн амьтан [хоршоо] (а. Хүн болон амьтан; б. Олон хүн) - Амьтан хүн гарч аргалж гаргав. Монголын Маньбадарын хууч., мал амьтан [хоршоо] (тэжээвэр болон зэрлэг амьтан), амьд амьтан аргаа олдог, араатан гөрөөтөн нүхээ олдог [зүйр цэцэн үг] (аливаа зүйлийг хийх арга заавал олддог гэсэн санаа);


2. Адгуус: амьтан сургагч (адгуус амьтныг гаршуулан сургах хүн), амьтан судлал (амьтны аймгийг бүхий л талаар судлах ухаан), амьтан судлагч (амьтан судлалд мэргэшсэн хүн), амьтны аймаг (амьтны ертөнц), амьтны газар зүй (амьтны тархалт, амьдрах орчин, нөхцөлийн зүй тогтолыг судалдаг физик газар зүйн салбар ухаан), амьтны булан (зэрлэг амьтныг тэжээх тусгай байр), амьтны улирлын хөдөлгөөн (амьтны нүүдэллэх хэлбэр), амьтны тархац нутаг (тухайн амьтны нутагладаг, нүүдэллэдэг тэдгээрийн амьдрах тохиромжтой нөхцөл бүрдсэн газар нутаг), амьтны хүрээлэн (зэрлэг болон ховордсон амьтныг тусгайлан үржүүлэх, судлан шинжлэх, нийтэд сонирхуулж үзүүлэх зэрэг эрдэм шинжилгээ, үйлчилгээний цогц байгууллага), амьтны цуглуулга (судалгаа шинжилгээ, танин мэдэхүйн зорилгоор барьсан амьтны чихмэл, арьс, үс, яс болон бусад зүйл), агнуурын амьтан (арьс, үс, мах болон бусад түүхий эдийг нь ашиглахаар агнаж ирсэн уламжлалтай, агнуурын нөөцтэй ан амьтан), араатан амьтан (махан тэжээлт амьтан), зэрлэг амьтан (байгальд өөрийн тааваар амьдрах амьтан), ховор амьтан (тархац нутагтаа тоо толгой нь цөөрсөн, нөөц багатай, устаж болзошгүй амьтан), нэн ховор амьтан (тархац нутагтаа бүхэлдээ болон ихэнх хэсэгт тоо толгой нь эрс цөөрсөн, ашиглах нөөцгүй устах аюулд орсон амьтан), тэжээвэр амьтан (хүний гарт идээшиж дассан амьтан), ан амьтан [хоршоо] (агнаж ашиглаж болох зэрлэг амьтан);
3. Олон хүн: түмэн амьтан (олон хүн, хүмүүс) - Түмэн амьтан бужигнана. С.Эрдэнэ. Хонгорзул., есөн шидийн амьтан (а. Янз бүрийн хүмүүс; б. Элдэв төрлийн араатан), олон амьтан (а. Олон хүн; б. Олон араатан), улс амьтан [хоршоо] (олон хүн, хүн зон) - Улс амьтан ах дүү нь цуглажээ. С.Эрдэнэ. Холбоо гурван тууж., эсэн бусын амьтан (уул ажил хэрэгт холбоотой, холбоогүй олон хүн), *амьтны хэл ам угаах (хүн, амьтны амны зугаа болох);
4. Хүн: авиргүй амьтан (зан төрх муутай хүн), адгийн амьтан (өөдгүй хүн), адгуу амьтан (яаруу сандруу хүн), ад мөрийн амьтан (ад мөрийн ааштай хүн), амархан амьтан (өөрийн бодолгүй хүн, муу үйл хэрэгт амархан уруу татагдах хүн), аяархан амьтан [яриа] (эрдэм мэдлэг муутай хүн), гарын дор амьтан (номхон, ноомой хүн), зовлонтой амьтан (а. Зүдэрч яваа хүн; б. Хүмүүсийг зовоодог этгээд) - Над шиг зовлонтой амьтан үеийн үед бүү гараасай. Б.Ринчен. Бэр цэцэг., мангуу амьтан [яриа] (тэнэг хүн), мөрөөрөө амьтан (ноомой хүн), мунгинуу амьтан (мартамхай, будлиу хүн), нарийндаа хатсан амьтан (харамч хүн), нялх амьтан (хүн, амьтны үр төл), өнчин өрөөсөн амьтан (эцэг эхгүй хүн), хөгийн амьтан [яриа] (шалихгүй этгээд, өөдгүй хүн), хөөний амьтан (худалч этгээд, зусарч хүн), хөөрхий амьтан (хэцүүдэж зовсон хүн), хуруун чинээ амьтан (нялх балчир хүүхэд), амьтны үр, ангирын зулзага (бага жижиг өхөөрдөм амьтан гэсэн санаа), *амьтны бага нь адтай (а. Бага гэж басамжилбал гэнэддэг; б. Үзэхэд өчүүхэн атал хор уршиг ихтэй), амьтны элэг доог болох (хүн амьтанд шоо үзэгдэх)., тамын амьтан тамдаа жаргалтай [зүйр цэцэн үг] (дассан газрын даавуу зөөлөн гэсэн санаа).

--oOo--