1. Юмны халхлагдаагүй, далд биш - Тэр дүгрэг том чулууны ихэнх нь шороонд булагдаад, дөнгөж өнгөн тал нь ил байна. Д.Мягмар. Уянгын туужууд., ил гаргах (а. Авдар савнаас гарган авах; б. Харагдах газарт гаргах; в. Илчлэх, илрүүлэх), ил захидал (а. Захиа ил бичин явуулахад зориулсан шуудангийн тусгай зураг бүхий зүйл; б. Олноо мэдүүлэх зорилгоор сонин, сэтгүүлд нийтэлсэн зүйл) - Хөдөөгүүр явж захидал цуглуулж марк, ил захидал худалддаг. С.Удвал. Та бид уулзана., ил уурхай (ашигт малтмалыг газрын гадарга дээр олборлодог уурхай), ил задгай [хоршоо] (хурааж бөөгнүүлээгүй, сул задгай), далласан газар нь ил гарч, далайсан газар нь далд орох [зүйр цэцэн үг] (хүний аяар байх), ил газарт морио уя, итгэсэн хүнд үгээ хэл [зүйр цэцэн үг] (аливаа юм ил тод байх нь сайхан гэсэн санаа);

---

2. Нууц биш, илэрхий, тодорхой: ил хэлэх (ил ярих) - За таныг би үнэн санаагаа ил хэллээ гэж бодож байна. Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа., ил ярих (а. Нүүр тулж ярих; б. Олны өмнө ярих), илэн далангүй [хоршоо] (ний нуугүй, нууц хаах зүйлгүй ярих байдал), ил далд [хоршоо] (а. Нүдэнд ил хийгээд нууц далд юмс - Хүн бүхэн чамайг ил далдыг мэдэгч мэргэн цэцэн тэнгэрлэгийн үрс гэнэ. В.Инжаннаши. Хөх судар; б. Мэдэх, мэдэхгүй юмс), ил тод [хоршоо] (ив илэрхий) - Надтай ийм халз ил тод, эрээ цээргүй ярьдаг хүн тааралдаж байгаагүй юм байна. Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа.