Хэвлэх


2024-11-22 08:25:46http://mongoltoli.mn/

ЖААХАН

1. Хэмжээгээр бага, жижиг: жаахан бие (жижигхэн бие), жаахан хүүхэд (бага насны хүүхэд) - Ханцуй нь тохойгоо хүртэл цоорсон, энгэр заам нь тос хирэнд дагтаршсан хуучин муу шар даалимбуу тэрлэгтэй, үс нь чихээ давтал ургасан хөл нүцгэн жаахан хүүхэд үүдэнд зогсож сайр болсон бор гараараа нүдээ нухална. П. Хорлоо. Багш., жаахан гэр (өөвгөр жижиг гэр) - Манай муу өмгөр жаахан гэрийг голоо биз. Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа., жаахан дутуу (цөөхөн дутуу, бага зэрэг дутуу), жаахан илүү (үл ялиг илүү) - Тэрээр Монголын өнөөгийн олон сэхээтнээс жаахан илүү одтой хүмүүсийн нэгэн байж болох юм. Н. Уранчимэг. Дээд тэнгэр, доод газар., жаахан өвс (багахан өвс) - Сүүлийн үед ч жаахан өвс хадаж өвсөө ашиглаж сурч байна. Ц. Дамдинсүрэн. Шарав, Норов хоёр;


2. Яльгүй, ялихгүй: жаахан идэх (бага идэх) - Би гэртээ ороод жаахан идэх уух юм бэлдье. Р. Ганбат. Хужир нугадаа очих юм сан., жаахан өвдөх (бага зэрэг өвдөх) - Зүрх жаахан өвдөх юм. П. Баярсайхан. Хөгшид., жаахан томдох (үл ялиг том байх) - Таны цамц жаахан томджээ дээ. Б.Полевой. Эцсийн бүлэгт., жаахан хулгах (бага зэрэг айх), жаахан шуугих (ялимгүй шуугиан гарах), жаахан явах (хэсэгхэн явах), жаахан ядрах (багаахан ядрах) - Ээж жаахан ядрах янзтай. Б. Бааст. Уйтай сэрүүн намар; маш жаахан (нэн өчүүхэн), тун жаахан (ялимгүй бага) - Цас ороогүй дээр алтан зул түүж авахгүй бол тун жаахан үлдсэн байв. Д. Наваансүрэн. Уулын нууц., хариугүй жаахан (маш жижиг) - Горзойсон хөх царайтай хариугүй жаахан юм байсан санагдаж байна. Ж. Пүрэв. Аянга;
3. Түр, түр зуур, хэсэг зуур: жаахан унтах (дугхийх, нүдний хор гаргах) - Чи жаахан унт. П.Хорлоо. Багш., жаахан хүлээх (түр хүлээх) - Та жаахан хүлээх л болж дээ хэмээн нухацтай сануулжээ. Л. Чойжилсүрэн. Дилав хутагт., жаахан хоцрох (яльгүй хоцрох), жаахан хэвтэх (хэсэгхэн зуур хэвтэх, түр хажуулах) - Эм уусан хүн заавал жаахан хэвтэх ёстой гэж өвөөг хэлэхэд би ч орон дээр гарав. Д. Цэдэв. Охины яриа;
4. Балчир бага нас: жаахан байхад (бага балчир байхад) - Намайг жаахан байхад аав цэрэгт яваад буцаж ирээгүй гэдэг юм. “Цог” сэтгүүл., жаахандаа сурах (бага насандаа сурах);
5. Аар саар, жаал зугаа, бага сага: жаахан суух (өчүүхэн суух) - Буруу зөв талын минь хоёр морь жаахан суух аястай хурд нь саарсаар. Ж. Саруулбуян. Хул алаг бид хоёр., жаахан ярих (аар саар юм ярих) - Жаахан ярьж цаг хожив. Ц.Ням-Осор. Юу гэнээ хө;
6. Юу ч үгүй, тун бага: жаахан жуухан [хоршоо] (аар саар, бага сага, элдэв янз) - Бадрангуй жаахан жуухан юм төхөөрч бэлдэн Лхамсүрэнтэй ханилан суужээ. С. Лочин. Сэгэлийн өнгө., жаахан жаахан (бага бага) - Жаахан жаахнаар зуураад бай. Б.Бааст. Хяруу унасан цагаар., жаахан жаахан идэх (бага багаар идэх), жаахан жаахан явах (ойр ойрхон явах).

--oOo--