Хэвлэх


2024-07-05 03:15:53http://mongoltoli.mn/

ЭРГЭХ

1. Орчих, өнхрөх - Цахилгаанаар хөдлөх их их моторын хүрд тасралтгүй шуугин эргэнэ. С.Буяннэмэх. Түүвэр зохиол., эргэх тойрох [хоршоо] (а. Юмыг тойрох, орчих - Биднийг эргэж тойрох гэж үүгээр битгий ирээсэй, ямар ч гай болох юм билээ. Д.Гарамжав. Нэгэн өглөө; б. Өвчтөнийг харж хамгаалах, эмчлэн сувилах), эргэх хөрвөх [хоршоо] (а. Нааш цааш болж хөлбөрөх; б. [шилжсэн] Юмс үзэгдэл өөрчлөгдөх), эргэх нар, ээлжлэх төр [зүйр цэцэн үг] (юм үргэлж хувирч өөрчлөгдөж байдаг гэсэн санаа);


2. Буцах, эгэх: эргэж явах (буцаад хөдлөх) - Эргэж уулзахад ээж сайхан, эргүүлж мөлжихөд хүзүү сайхан. ААЗ., Гурван хоногийн дараа биш. Өнөөдөр нутгийн зүг эргэх болжээ. Ч.Ойдов. Их жанжин Сүхбаатар танаа., эргэх хургах [хоршоо] (ямар нэг зүйлд хоргодох, холдмооргүй санагдах) - Нэг хэсэг нь мэл гайхаж, нөгөө хэсэг нь эргэж хургаж байлаа. Б.Бааст. Алтайн цэцэг., *наашаа эргэх (өвчин илаарьших, эдгэх төлөвтэй болох), эргэхдээ ээлээ өгөх, буцахдаа буянаа хүргэх [зүйр цэцэн үг] (ач буянаа хүртээх гэсэн);
3. Дугуйлан явах, тойрох: чоно эргэх (хоттой малаас идэхээр чоно байнга ирэх), *улай эргэх (шунаг сэтгэлээр олз хайх);
4. Хянах, сэргийлэх зорилгоор шалган үзэх: эргэх шалгах [хоршоо] (тойрох, хянах) - Анчин хүн сэг эргэж, мөн хаясан газраа эргэх явдал байдаг. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн;
5. Урвах буцах: эргэх буцах [хоршоо] (а. Санаа зорилгоосоо буцах; б. Санаа сэтгэл хувирч урвах);
6. Биеэр очиж уулзах;
7. [шилжсэн] Ухаан бодол самуурах, толгой дүйрэх: толгой эргэх (а. Ямар нэг шалтгаанаар дотор муухай оргиж тэнцвэрээ алдах; б. Юмны учрыг олохгүй самуурч мунгинах; в. Зүг чиг, баримжаагаа алдах) - Хүрлээгийн толгой эргэж, эгшин зуур мансуурахын дунд – Хүүе та минь яадаг билээ гэж хашхирах Цэвэлийн чанга дуу сонсогдов. П.Хорлоо. Багш.

--oOo--