Хэвлэх


2024-10-04 07:14:03http://mongoltoli.mn/

ШӨНӨ

Нэг хоногийн үдшээс өглөө хүртэлх цаг хугацаа: шөнө болгон (шөнө бүр), шөнө дөл (шөнө дунд буюу хулгана цаг) - Шөнө дөлөөр гэнэт хачин эвгүй орилох дуунаар бүгд сэрэв. Ж.Дамдин. Миний монгол., шөнө дөл хэлбийх (үхэр цаг), шөнө дуусан (шөнийн турш, шөнөжин), шөнө дүл (шөнө дунд хэвийсэн) - Олзлогдсон монголчууд шөнө дүлийн хүйтэнд жихүүцэн чичирч байлаа. Л.Түдэв. Уулын үер., шөнө дүл болсон хойно (шөнө дунд хэвийсэн хойно) - Ухран ухарсаар овоо холдмогц тэр чигээрээ гүйсээр шөнө дүл болсон хойно гэртээ харьж ирэв. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн., өдөр шөнөгүй (өдөр шөнийн турш) - Өсөх идэр насанд, омог дээрэнгүй сэтгэлээр, өдөр шөнийг нөгцөөгөөд, өтлөх цагт хүрнэ бий. Д.Равжаа. Зохиолын эмхэтгэл., шөнө өдөргүй (зай завгүй, зогсоо чөлөөгүй) - Цагаантан улаан цэрэгт хөөгдөж, дөрвөн өдөр шөнөгүй нойргүй явж монголын хил нэвтэрч орж ирээд амарч байжээ. С.Удвал. Их хувь заяа., шөнө өдөргүй ажиллах (а. Зогсоо чөлөөгүй ажиллах; б. Шөнөжин өдөржин ажиллах) - Заводын ажилчид өдөр шөнөгүй ажиллаж, эвдэрсэн танкийг хэдэн цагийн дараа засварлан, дайны талбарт өгч байсан баатарлаг явдал өрнөсөөр байв. Ч.Алагсай. Алтайн зам., шөнө шөнө (шөнө бүр, шөнө болгон) - Шөнө шөнө халуун нь буурсаар байв. Яриа., шөнийн дайсан [ёгт] (нарны илт өгүүлэх нэр, өдөр болгогч, мянган гэрэлт, лянхуаг дэлгэрүүлэгч), шөнийн дэлгүүр (хорин дөрвөн цагийн турш ажилладаг, хүнсний болон ахуйн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүнийг худалдаалах үйлчилгээний газар) - …Парадокс ББХК-хан нийслэлд анх удаа шөнийн дэлгүүр нээсэн ажээ. “Ардын эрх” сонин., шөнийн манаа (шөнө гардаг манаа) - Эцэг Дамдин өнөө шөнө манаанд гарах тул цайгаа сайн уухаар шийджээ. Л.Түдэв. Алтан гадас чигийг заана., шөнийн нэвтрүүлэг (шөнийн цагаар радио телевизээр явах тусгай нэвтрүүлэг) - Монгол телевиз өнөөдрөөс эхлэн шөнийн нэвтрүүлэг гаргахаар болсон бөгөөд ихэвчлэн танин мэдэхүйн болон цэнгээнт сэдэв голлох юм байна. “Ардын эрх” сонин., шөнийн харанхуй (шөнийн тас харанхуй) - Шөнийн харанхуй болоход, хүн л юм үзэхээ болино гэхээс биш, чонын нүд хэчнээн харанхуй болох тутам, хурц болдгийг хэлж өгчээ. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн., шөнийн цаг (шөнөд хамаарах цаг хугацаа) - Хоёрдугаар ээлжийнхнийг гадна гарч ирэхэд, мөн өчигдрийнх шиг, шөнийн нэг цаг болж байлаа. С.Лочин. Сэтгэлийн өнгө., бүрхэг шөнө (саргүй шөнө), бүхэл шөнө (шөнийн турш, шөнөжин) - Бүхэл шөнийг аяллаар өнгөрөөж, эцсийн хүчээ баран туйлдахын эрхэнд, сууж түр амарчээ. Б.Нямаа. Арандалынхан., өвлийн шөнө (өвөл цагийн шөнө) - Цай хоол идэж ууж дуусахад өвлийн шөнө нэлээд орой болж, мичид тонгойж хүйтэн улам ч чангарчээ. Ж.Дамдин. Миний монгол., харанхуй шөнө (а. Саргүй, тас харанхуй шөнө; б. [шилжсэн] Хэтэрхий оройтсон) - Халуун цахилгаан гялалзан цацраад, харанхуй шөнийг гэрэлтүүлэн байна. Ч.Лхамсүрэн. Шүлэг., харанхуй шөнөөр явах (хэтэрхий шөнө орой явах), өдөр шөнө [хоршоо] (нар, сар мандах болон шингэх бүхий хугацаа, хоног), шөнө орой [хоршоо] (үдшээс үүр цайх хүртэлх хугацаа), *өдрийн бодол шөнийн зүүд (ямар нэгэн хэрэг явдал болон хэн нэгэн сэтгэлээс гарахгүй болох, цаг ямагт бодогдох), *их санасан газар есөн шөнө хоосон (хэтэрхий их найдсан зүйл нь бүтэлгүй болох), өдөр гурвалжин, шөнө дөрвөлжин [оньсого] (өрх), эмээлгүй хүн өдрийн гуйлгачин, эхнэргүй хүн шөнийн гуйлгачин [зүйр цэцэн үг] (гэр бүлийн амьдрал эрхэм чухал гэсэн санаа).

--oOo--