Хэвлэх


2024-07-25 10:03:33http://mongoltoli.mn/

ШАХАХ

1. Юмыг ойртуулан бөөгнөрүүлж нягт, чигжүү болгох: шахаж суух (ойртон, зайгүй суух) - Цэргүүд цөм бие биедээ наалдан шахаж сууцгаан элдвийн юм хүүрнэнэ. Л.Түдэв. Уулын үер., шахаж хураах (ачаа барааг хооронд нь зай завсаргүй хураах), бяслаг шахах (бяслагийг нягт болгох, шар усгүй болтол нягтруулах), шал шахах (шалыг зай завсаргүй болгох), чихцэх шахах [хоршоо] (чигжүү, нягт болгох), *шахсан бяслаг шиг (өөгүй, маш нягт):


2. Юмнаас ялган гаргаж авах: шахаж гаргах (хяхан хавчих, зайлуулах, холдуулах), шахаж зайлуулах (а. Шахаж гаргах: б. Түлхэж, түрж байрнаас нь шилжүүлэх), идээ бээрийг нь шахах (идээ бээрийг нь ялгаж гаргах), өөх шахах (өөхийг нь ялгаж авах), усыг нь шахах (усыг нь ялгаж гаргах) - Түүнийг шахаж, миний алган дээр хайлсан элсэн чихэр шиг нялцгай цэхэр юм гоожуулаад, ид гэв. Б.Сосорбарам. Очсын хүрээлэн:
3. Ойр болох; дөхөх - Айсан, гүйсэндээ нүүр нүдгүй уур цан болсон хүүгээ амьсгаадан орж ирэхэд, ээж нь ухаан алдах шахав. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн., баяр болох шахаж байна (баяр болох дөхөж байна), дуусах шахах (хоол унд, бараа таваар дуусах дөхөх), ирэх шахах (ирэх хугацаа нь дөхөх, ойртох), уйлах шахах (уйлах дөхөх) - Бараг л уйлах шахаад хий өөрийгөө зэмлэн хоцров. Л.Түдэв. Нүүдэл., *нүдээ өгөх шахах (ямар нэгэн зүйлд шунан дурлах):
4. Хавчих, хаших, хүчлэх: шахан барих (хавчин барих), шахаж гаргах (хүчлэн гаргах), шахаж уях (хавчиж, хүчлэн уях), багалзуур шахах (багалзуур тус газар гараар базах), багалзуурыг нь шахах (бусдын багалзуурыг базаж шахах) - Дугар багалзуурыг нь шахаж бараг ухаан алдуулжээ. Н.Банзрагч. Зам., хоолой шахах (хоолой боох, хавчих), хоолойг нь шахах (бусдын хоолойг базаж шахах) - Дорж уургын хуйвыг чонынхоо хүзүүнд хийж, хоолойг нь шахан боож мушгиад, тун сайн татаж байх, нөгөө хүн нь цохихоор шийджээ. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн., хоолойгоо шахах (өөрийн хоолойгоо чаргагдуулах, боох, хавчих) - Ижил хоёр шувуу шиг, ижилдээд хоёулаа сууя гэж хоолойгоо шахаж дуулна. Л.Түдэв. Нүүдэл:
5. Идшинд хэрэглэх зарим малыг тусгайлан тэжээж бордох, таргалуулах: гахай шахаж бордох (гахайг идшинд хэрэглэхээр тусгайлан тэжээж бордох), үхэр шахаж бордох (үхрийг идшинд хэрэглэхээр тусгайлан тэжээж бордох):
6. [шилжсэн] Үйлдвэр, албан газар, хувь хүнд шаардлагатай болон шаардлагагүй бараа бүтээгдэхүүнийг бөөнөөр нь худалдан борлуулах - Цэцэрлэгтээ 300 гаруй суултуур шахсан нь одоо болтол хэрэглэгдэхгүй агуулахад хэвтэж байна.Хүмүүс” сонин.

--oOo--