Хэвлэх


2024-10-04 06:16:46http://mongoltoli.mn/

ЧАНГА

1. Сул гэдгийн эсрэг утга; дуу чимээний их: чанга дуутай (цовоо тод дуутай, их дуутай) - Оодон бугын дуу чанга. Ж.Дашдорж. Монгол цэцэн үгийн далай., чанга хэлэх (тод хэлэх), олс дээсний эрч чанга байх (олс дээсний эрч нь сул биш байх), чанга гийгүүлэгч [хэл шинжлэл] (хэлэхэд өгүүлэх эрхтэн чангаран хэлэгдэх гийгүүлэгч), чанга эгшиг [хэл шинжлэл] (хэлэхэд, өгүүлэх эрхтэн хүчтэй хэлэгдэх эгшиг);


2. Хүчтэй ширүүн: чанга алгадах (хүчтэй алгадах), чанга ташуурдах (ширүүн ташуурдах) - Улам чанга ташуурдав. Ч.Лхамсүрэн. Мамий Жукей хоёр., чанга түлхэх (хүчтэй түлхэх), чанга цохих (хүчтэй цохих);
3. Хууль цааз, зан чанар, сэтгэл санаа зэргийн чанд хатууг нь: чанга багш (хатуу чанд шаардлагатай багш), чанга сэтгэл (хатуу сэтгэл) - Сэтгэл чангатай хүн байсан юм. С.Эрдэнэ. Өгүүллэгүүд., чанга шийтгэх (хатуу шийтгэх), хууль дүрэм чанга байх (хууль дүрмийн заалт, хэрэгжилт хатуу чанд байх), хатуу чанга [хоршоо] (а. Хууль цааз зэргийн нигүүлсэнгүй биш байдал; б. Хүний шийдэмгий, үл нугарах шинж чанар), чанга чанд [хоршоо] (хатуу чанд) - Хаан эдгээр тахимдуу үгүйд тэнгэрийн аянга лугаа хавсарч нэгэн адил чанга чанд хараахан элбэрэл тахимдуу үгүй ардыг цаазаар айлгана. В.Инжаннаши. Хөх судар., *чанга гар (зүрх зоригтой, хатуу зарчимч хүн) - Дөрвөн ойрдын төрийн алтан жолоо барих чанга гар хэрэгтэй болсон учрыг ойлгожээ. Б.Ринчен. Ану хатан., *чанга гартай (харамч хатуу) - Их данжаад та тун чанга гартай байх шив. Ж.Пүрэв. Хөгжмийн эгшиг;
4. Эд барааны нягт шигүү: чанга нэхээстэй (нягт нэхээстэй);
5. Уяа хүлээсний бат бэх: чанга баглах (бат бэх баглах), чанга барих (сайн барих), чанга боох (сайтар бөх боох), чанга ороох (сайн ороох) - Бүх биеийг нь чанга ороож боов. С.Удвал. Их хувь заяа., чанга уях (юмыг бөх бат уях);
6. Юмны амт шимт хүчтэй: чанга гарсан архи (нэрмэл архины хүч ааг ихтэй), чанга эм (хүчтэй эм), хоолны давс чанга байх (хоолны давс ихдэх).

--oOo--