Хэвлэх


2024-07-24 06:09:08http://mongoltoli.mn/

ХЭЭ

1. Бөс бараа, эдлэл хэрэглэл, засал чимэглэлийн зүйл дээр зурах, будах, сийлэх зэргээр зориуд гаргасан янз бүрийн чимэглэл - Эгчийн ур гаргаж оёсон шаа угалз, оймсны түрийн ширмэлийн хээ, өнгө ялгаран харагдах ажээ. Д.Цэдэв. Айргийн амт., хээ гаргах (торго, бөс зэрэг эд бараанд ар угалз нэхэх, будах, цоолборлох, тових, хөөх зэргээр угалз, чимэг хийх), хээ тавьж оёх (юманд угалз, цэцгийн зүйл гаргаж оёх) - Том том мөнгөн тоногтой, хээ тавьж оёсон хар булигаар гөлөмтэй эмээл морьдын дэргэд хэвтэж байлаа. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., хээ зураг (барилга байшин, эд хэрэглэлийн дээр гаргасан угалз хээтэй засал чимэглэлийн зураг), алхан хээ (хоёр алх зөрүүлэн тавьсан мэт дүрстэй монгол хээ), бадар хээ (бадар цэцэгтэй төстэй нэгэн зүйл хээ угалз), дугуй хээ (тойрог маягийн угалз) - Ботгон малгай сөхөж хэлтгийдүү тавиад, хурган дотортой дугуй хээтэй шинэхэн хүрэн торгон дээл дээр шар бүс бүсэлжээ. С.Удвал. Та бид уулзана., луу хээ (лууны дүрс гаргаж хийсэн угалз чимэг) - Намайг нэгэн дээл оёж өгөөрэй гэж хэлсэн ёсоор би луу хээтэй хүрэн торгоор дээл оёж өгсөн билээ. Д.Гонгор нар. Д.Сүхбаатарын тухай дуртгалууд., навчин хээ (навч маягийн угалз) - Доод талаараа нарийн дээгүүрээ дэрвэгэр гадуур нь навчин хээтэй бүдүүн баргардуу тийм нэг хүрэл хувин байлаа. Л.Түдэв. Алтан гадас чигийг заана., пүүсэн хээ (пүүсээр хийсэн угалз чимэг) - Пүүсэн хээ хуарт цаасаар доторлосон байшингийн ханыг налан суниаж... Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., торгоны хээ (торгоны элдэв угалз чимэг), усан хээ (усны урсгал маягийн хэлбэртэй хуар чимэг) - Гэрийн дотор тун цэвэрхэн, ширдэг нь хүрэн төвд тэрмээр хиазлан эмжиж усан хээ мэтийг маш хичээнгүйлэн ширсэн байдаг юм. Б.Ринчен. Сандо амбан., үүлэн хээ (үүл маягийн хэлбэртэй хуар чимэг) - Нэг өдөр айлын эгч үүлэн хээтэй цэнхэр торгоор дээл эсгэн оёж эхлэв. Б.Догмид. Цэнхэрлэн харагдана., цэцгэн хээ (цэцгэн хэлбэртэй чимэглэл) - Хөх цэцгэн хээтэй дэлбэгэр амсартай шаазандаа хоол аягалж, зочныхоо өмнө тавив. Л.Содов. Хаврын нар., хээ угалз [хоршоо] (эдлэл хэрэглэл дээр гоёлон урласан чимэглэл) - Хээ угалз, өнгө байдал нь тун сүрхий таарсан байдалтай харагдана. Б.Ринчен. Сандо амбан., хээ хуар [хоршоо] (угалз хээ, цэцэг), хээ саа [хоршоо] (алт мөнгөн утсаар тавьсан хээ угалз);


2. Юмны цэвэр цэмцгэр, үзэсгэлэн төгс харагдах байдал: хээ гуа [хоршоо] (а. Хээнцэр цэмцгэр зан авир; б. Үзэсгэлэнт хувь), хээ гуа нь тохирсон эд (янз төрх нь таарсан юм);
3. Хэв: хурууны хээ (хүний гарын өндөгний хэв дардас, таних тэмдэг) - Алсан хүний гарын хурууны хээ, мөн хутгалсан газрын нь гэрэл зураг сэлтийг гаргаж үзүүлэв. Дожоодорж. Зүүний сүвэгч.

--oOo--